اعيان ثابته از ديدگاه ابن عربي و ملاصدرا

اعيان ثابته از ديدگاه ابن عربي و ملاصدرا

چكيده:«اعيان ثابته» از اصطلاحات كليدي عرفان ابن عربي است كه معاني نزديك به آن در مكاتب مختلف پيش از وي وجود داشته است. اين اصطلاح بار اول به وسيله خود «ابن عربي» وضع شد و عارفان و فيلسوفان – به پيروي از وي – در مسائل متعددي از جمله «علم حق»، «تجلي حق» و «آفرينش» از آن استفاده كرده‏اند. ملاصدرا- بنيانگذار حكمت متعاليه – در كتاب كبير خود، الاسفارالاربعة، گاه با تمجيد از ابن عربي اين اصطلاح را به كار مي‏برد و قول خويش را تأييد مي‏كند و گاه سخن ابن عربي در «اعيان ثابته» را به سخافت كلام معتزليان در «ثابتات ازلي» مي‏داند و آن را به گونه‏اي توجيه مي‏كند. در اين مقاله با عطف توجه به مسأله «علم الهي پيش از خلقت» مي‏كوشيم مفهوم «اعيان ثابته» در عرفان ابن عربي و حكمت متعاليه صدرايي را – به قدر وسع – آشكار كنيم. در پايان مقاله با تحليلي كوتاه از ديدگاه ملاصدرا در «اعيان ثابته» بيان شده است كه اصول «حكمت متعاليه» ملاصدرا با قول به «اعيان ثابته» آنگونه كه مقصود ابن عربي است منافات دارد.