بررسي احكام فقهي و تطبيق آن با آيات قرآن درباره طهارتهاي سه گانه وضو- غسل- تيمم
بررسي احكام فقهي و تطبيق
آن با آيات قرآن درباره طهارتهاي سه گانه (وضو- غسل- تيمم) یکی از مسایل مهم نزد
مسلمانان ،طهارت وپاکیزگی است.مسلمین طهارت را با ترتیب وقانون خاص رعایت می کنند،
به اطفال خود می آموزند .اهل فقه و ایمان و یا محال فقهای دین برای معتبر بودن
ودرستی طهارت، شروط وترتیب خاصی را بر طبق آیات قرآن کریم بیان نموده اند .به
طوریکه گفته می شود، به درستی که از بین ادیان، دینی که به طهارت اهمیت بسیار می
دهد، اسلام است و در معانی ذکرشد: طهارت ،رفع آلودگی از نجاست است و بهترین وسیله
برای طاهر شدن ،آب پاک است. فهرستمقدمه ۱فصل اول ۳کلیات ۳۱-۱- دردین اسلام دونظام وجود دارد: ۴۱-۲- بیان مسئله : ۵۱-۳- مفهوم طهارت درلغت واصطلاح ۶۱-۴- مفهوم نجاست درلغت واصطلاح ۸۱-۴-۱- معنای لغوی نجاست
۱۰۱-۴-۲- لفظ نجس ورجس در
آیات قرآن کریم ۱۰۱-۳- استعمال طاهر وطهارت درآیات قرآن
۱۱۱-۴- تعاریف عملیاتی ۱۲۱-۵- هدف پژوهش ۱۲۱-۶- سوال پژوهش ۱۳فصل دوم: ۱۴طهارت در آیات۲- طهارت در
آیات ۱۴۲-۱- تفسیر آیات ۱۵۲-۳- آیه دوم ۱۷۲-۴- تفسیر آیه سوم ۱۸۲-۵- تفسیر آیه چهارم ۲۰۲-۶- تفسیر آیه پنجم ۲۱۲-۷- تفسیر آیه ششم ۲۲۲-۸- تفسیر آیه هفتم ۲۴۲-۹- تفسیر آیه هشتم ۲۵۲-۱۰- تفسیر آیه نهم
۲۵۲-۱۱- تفسیر آیه دهم
۲۵۲-۱۲- تفسیر آیه یازدهم
۲۶۲-۱۳- تفسیر آیه دوازدهم
۲۶فصل سوم : ۲۷مطهرات ۲۷۳- آب مطلق ۲۸۱-۱- آب کر: ۲۸۳-۲- آب قلیل ۳۰۳-۳- آّب جاری ۳۰نظر حنابله: ۳۲نظر مالکیه ۳۲نظر امامیه ۳۲۳-۴- آب باران ۳۳۳-۵- آب چاه ۳۳۳-۶- آفتاب: ۳۴۳-۷- آتش: ۳۶۳-۸- «انتقال» ۳۷۳-۹- اسلام ۳۷۳-۹- «تبعیت» ۳۷۳-۱۰-۱- برطرف شدن عین نجاست
۳۸۳-۱۱- استبراء حیوان
نجاستخوار ۳۸۳-۱۲- غائب شدن مسلمان
۳۹۳-۱۳- دباغی ۳۹۳-۱۴- حلاجی ۴۰۳-۱۵- جوشیدن: ۴۰۳-۱۶- واجبات تخلی
۴۰۳-۱۶-۱-نظر مذاهب دیگر
۴۱۳-۱۶-۲- نظر مذاهب ۴۲۳-۱۷- نظر مذاهب در مورد
تطهیر محل نجاست ۴۴فصل چهارم: ۴۵وضو ۴۵۴- احکام وضو ۴۶۴-۲- اول نیت ۴۶۴-۳- دوم شستن صورت : ۴۷۴-۴- سوم شستن دستها ۴۹۴-۵- مسح سر ۵۲۴-۵-۱- دلیل شیعه درباره
مسح پاها در وضو ۵۴۴-۵-۲- اهل سنت دلیل آورده
اند : ۵۴۴-۶- ششم ترتیب وضو ۵۵۴-۷- هفتم موالات ۵۵۴-۸- « مبطلات وضو » ۵۶فصل پنجم : ۵۹طهارت کبری (غسل)
۵۹۵- غسلهای واجب: ۶۰۵-۱- غسلهای مستحبی ۶۰۵-۲- نظرات مذاهب خمسه در مورد غسلهای واجب
۶۱۵-۲-۱- غسل جنابت و آنچه
موجب غسل جنابت میشود ۶۱۵-۲-۲-جنب یعنی چه
۶۲۱- جماع ۶۴۵-۳- استبراء ۶۴۵-۴- نحوه انجام غسل ۶۵۵-۵- موالات در انجام غسل ۶۷۵-۶- مکروهات غسل جنابت ۶۸۵-۷- آیا غسل جنابت نیاز به وضو دارد؟
۷۰۵-۸- حیض ۷۰۵-۹- سن حیض ۷۱مدت حیض ۷۱۵-۱۰-غسل حیض ۷۱۵-۱۱- غسل استحاضه
۷۲۵-۱۲- غسل میت ۷۳۵-۱۳- غسل نفاس ۷۳۵-۱۴- غسلهای مستحب
۷۴فصل ششم : ۷۷تیمم ۷۷۶- احکام تیمم ۷۸۶-۱- نکات مهم آیه ۸۱۴٫ حدث اکبر ۸۲۶-۲- جستجوی آب ۸۳۶-۳- چگونگی انجام تیمم ۸۵۶-۳-۱-نظر مذاهب در مقدار
مسح صورت و دستها ۸۶۶-۴- موالات در تیمم ۸۷۶-۵- عدم وجود حائل ۸۸فصل هفتم : ۸۹نجاسات ۸۹۷- نجاسات ۹۰۱ و ۲: بول و غائط: ۹۰۳٫ منی ۹۱۴٫ خون ۹۱۵٫ میته یا مردار ۹۳۶٫ شراب (مسکر) ۹۳۷٫ فقاع ۹۴۸٫ عصیر (آب انگور) ۹۵۹٫ الکل ۹۵۱۰٫ سگ و خوک ۹۶۷-۲- طهارت لباس از خون ۹۷۷-۳- سومین قسم از نجاسات: ۹۸۷-۴- نظر مذاهب در باره فضله حیوانات ۹۹۷-۵- نجاست مشرکان ۹۹فصل هشتم : ۱۰۰نتیجه گیری و پیشنهادات
۱۰۰۸- نتیجه گیری ۱۰۱۸-۱- پیشنهادات ۱۰۲فهرست منابع ۱۰۳فهرست نامها
۱۰۷فهرست منابع ۱- قرآن کریم۲- امام رضا (ع) ، فقه الرضا ،
موسسه آل النبی (ع) ، لاحیا الشراف ، مشهد ، چاپ اول .۳- سیاح ،ا.، ۱۳۷۸، فرهنگ بزرک
جامع نویس ( ترجمه المنجد ) چاپ دوم ، انتشارات اسلام ، تهران ، .۴- اصفهانی ، ر.، ۱۴۰۴ ، المفردات
، دفتر نشر کتاب ایران ،.۵- ابن بابویه ، ا.، ۱۳۷۷٫ ه.ق
،المفنع و الهدایه ، تهران، موسسه مطبوعاتی دینی قم .۶- ابن بابویه ، ا. ۱۴۱۳، من با
عفیره الفقیه ، جلد اول ، چاپ دوم .۷- ابن انس ، م.، الموطاء ،
لبنان، موسسه دارالفکر .۸- ابن ادریس ، ا.، ۴۱۱ ه.ق،
اسرائر ، جامعه مدرسین قم ، نشر اسلامی.۹- آیت الله شیرازی ، م.، ۱۳۶۸،
تفسیر نمونه ، قم ،نشر مدرسه امام امیر المونین (ع) .۱۰- آیت الله قربانی ، ز.،۱۳۸۰ تفسیر جامعه
آیات الاحکام ، ج اول ، نشر سایه ، چاپ دوم ف .۱۱- آیت الله کمره ای ، خصال شیخ صدوق ؛ ج اول
و دوم ، چاپ هفتم.۱۲- جزیری ، ع.، ۱۴۰۶،الفقه علی المذاهب
الاربعه ، ج اول ، دارالکتاب العلمیه، چاپ هفتم ، ه.۱۳- حرعاملی ، م.، وسایل الشیعه الی التحصیل
المسائل الشریعه ، ج اول و دوم ، چاپ پنجم ، بیروت ، دارالحیاء اثراث العربی
.۱۴- حلی ( علامه ) ح.، ۱۴۱۲ ، مختلف الشیعه ،
ج اول ، مرکز الابحاث و الدراسات السلامیه ، چاپ مکتب الاعلام اسلامی ، چاپ
اول ، .۱۵- حلی ( علامه )، ح.، جمادی الثانی۱۴۱۲،
مختلف الشیعه ، جلد ۱، مرکز الابحاث و الدراسات السلامیه ، چاپ مکتب الاعلام
اسلامی ، چاپ اول ،۱۶- حلی ( محقق ) ا.، (۶۰ – ۶۷۶ ) المختصر
النافع ، موسسه البعثه قم ، چاپ اول .۱۷- حلی ( محقق )، ا.، امبته فی شرح المختصر ،
موسسه سید الشهدا قم .۱۸- حلی ، ع. ، ۱۳۹۲ ه، ارجال ، انتشارات
حیدریه ، نجف اشرف ،.۱۹- حلی ی.، (۶۹۰ ه) الجامع الشرایع ، موسسه
سید الشهدا علمیه قم .۲۰ – حلی، م.، المذهب البارغ ، قم موسسه نشر
اسلامی ( بی تا ).۲۱- خوانساری ، موسوی ، ب.، روضات البحاث ،
مکتب اسماعیلیان قم .۲۲- دادمرزی ، س.، ۱۳۸۰،ترجمه تحریر الروضه فی
شرح المعه ، موسسه فرهنگی طه ، چاپ چهارم .۲۳- دانش پژوه ، م.، ۱۳۴۳ترجمه مختصر النافع ،
بنگاه ترجمه و نشر کتاب ، تهران .۲۴- زمانی ، م.، ۱۳۷۸، طهارت دینی مست اهل
کتاب و مشرکان ، انتشارات فقه تبلیغات اسلامی .۲۵- سید مرتضی ( موسوی بغدادی ) ع، (۴۳۶ ه)
چاپ حیدریه نجف اشرف ،۲۶- سید مرتضی ، ۱۴۰۴ ه.ق، ابی القاسم علی بن
حسین ، المسائل الناصریه ، قم ، نشر سید مرعشی نجفی .۲۷- شهید اول ، ا.، بهار ۷۸، المعه الدمشقیه ،
ج ۱ ، چاپ قدس ، انتشارات دارالفکس قم ، چاپ دهم ،۲۸- شیخ مفید ، م، المقنعه ، انتشارات مکتب
داوری قم .۲۹- طباطبایی ، م، ۱۳۵۴،ترجمه محمد هادی فقهی
، کتابفروشی اسلامی ، چاپ اول .۳۰- طباطبایی ، م.، ۱۳۷۴، مستمسک العروه
الوثقی ، ج ۱ و ۲ ، دارالتفسیر قم ،۳۱- طباطبایی ، م ، رمضان ۱۴۱۸ ، ریاض المسائل
، ج ۱و۲ ، موسسه آل بیت (ع) الاحیا التراث ، چاپ اول ، ، ستاره قم
.۳۲- طباطبایی ، م ، تفسیر المیزان ، ج ۱ الی ۶
، ترجمه استاد ناصر مکارم شیرازی ، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی ، مرکز نشر
فرهنگی رجاء.۳۳- طبرسی ، ا.، تفسیر مجمع البیان ، انتشارات
آیت الله مرعشی نجفی.۳۴-طوسی شیخ الطائفه ، م، (۱۴۱۱) ه.ق)
الاسبتصار ، ج ۱ ، دارالصواء بیروت لبنان .۳۵- طوسی ، ا، ۱۴۰۸ ه .ق ، الوسیعه الی فیل
الفضیله ، ناشر مکتب سید مرعشی نجفی ، چاپ خیام ، قم ، چاپ اول ،۳۶- طوسی ، م، الخلاف ، ج ۱ ، نشر اسلامی
.۳۷- طوسی ، م.، المبسوط فی فقه الاسلامیه ،
مکتب المرتضویه لاحیای آثار الجعفریه ، طهران .۳۸- طوسی ، م.، داراکتب العرب بیروت لبنان
.۳۹- عیسی عاشورا ، ا.، ۱۳۸۰، فقه آسان در مذهب
امام شافعی ، مترجم دکتر محند ابراهیمی ، تهران ، نشر احسان ، چاپ چهارم ،.۴۰- فیض ، ع.، ۱۳۶۳، لمعه و مشقیه ، ج ۱
، انتشارات دانشگاه تهران .۴۱- کلینی ، م.، ۱۳۸۸ ه،الکافی ، انتشارات
مکتب اسلامی ، تهران ،۴۲- مجلسی ، م.، بحار الانوار ، الجامعه الدور
اخبار الائمه الاطهار ، ج ۱ ، دارالاحیای الداث العربی ، بیروت لبنان
.۴۳- مغنیه ، م.، ۱۳۶۶، فقه تطبیقی مذاهب پنج
گانه ، چاپ دوم ، چاپخانه صنوبر.۴۴- موسوی خمینی ، ر.،۱۳۸۰، ترجمه تحریر
الوسیله ف مترجم علی اسلامی ، چاپ نوزدهم ، انتشارات اسلامی قم
.۴۵- موسوی خمینی ، ر.، توضیح المسائل ،
انتشارات اسلامی قم .۴۶- موسوی خمینی ، ر .،کتاب طهارت ، ج ۳ ،
انتشارات اسلامی قم .۴۷- نجفی ، ح.، ۱۳۶۸،جواهر الکلام ، ج ۲و۵ ،
چاپ سوم ، انتشارات صنوبر ،.۱-۱- دردین اسلام دونظام وجود دارد:نظام فقهی شیعه ونظام
فقهی سنی. فقه شیعه دارای سه شعبه است:فقه شیعی امامی،فقه شیعه زیدی وفقه شیعه
شیعه اسماعیلیه.فقه سنی دارای چهار شعبه مشهور است:فقه حنفی ،فقه شافعی،فقه مالکی
وفقه حنبلی.چند دستگاه فقهی دیگر نیز درمیان اهل سنت پدید آمده است که پیروان
زیادی را پیدا نکرده ورسمیت نیافته است،البته ظایریه نیز مشهورند.علم فقه دارای
ابواب وفصول بسیار است..مجموعه ابواب فقه تحت چهار عنوان بیان گردیده
است.عبارات،عقود،ایفاعات.احکام وسیاسات.درعلم فقه باب منظور کتاب است.به جای باب
الصلاة گفته می شود:کتاب الصلاة مجموعه کتاب یا ابواب فقه ۴۸کتاب (باب)است.درخلال
این ابواب مسائل وتکالیف عبادی،معاملاتی ،حقوقی وجزایی مطرح است.با توجه به قوانین
استنباط ومنابع اولیه فقه امری نیست که درفقه اسلامی برای آن حکمی تنوان یافت.به
ویژه باامکان اجتهاد درمذهب شیعه معمول است در تاریخ فقه واجتهاد،مسائل فقهی
فراوانی می توان یافت که علی رغم موضوع آن، حکم فقهی آن مسئله به طور یکسان
استنباط نگردیده است.این اختلاف نظر میان دوفرقه امامیه اهل سنت نبوده، بلکه در
میان فقیهان یک فرقه نیز مشاهده می شود. اختلاف نظر فقهی در میان مجتهدان و فقیهان
از بدوشکل گیری این علم پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) وغیبت امام عصر امری بدیهی
بوده و هیچ گاه درمیان فقیهان مرسوم نبوده است که نظر مخالف با رأی مشهور تحقیر
گردید، بلکه فقه شیعه همواره بالندگی خود را مدیون تحقیق، تفحص، اجتهاد وانبساط می
داند وتقلید را برای کسی که توانایی استنباط احکام فقهی را دارد،حرام می شمارد
هرچند درتاریخ فقه شیعه کسانی بودند که درمسائل فقهی جرات وجسارت مخالفت با قول
مشهور فقها را نداشتند. چنانچه حسن بن زیدالدین در کتاب اصول خود[۱]، در بحث
اجتماع وشهرت فتوائیه به این مسئله اشاره می فرماید:همانا بیشتر فقهای بعد از
شیخ طوسی، به دلیل شدت اعتقاد وحسن ظن به او در فتوا دادن از اوپیروی می کردند از
این رو فقهای متاخر با احکام مشهوری مواجه شدند که شیخ و پیروانش به آن عمل کرده
بودند.لذا گمان کردند که احکام بین علما مشهور است ودر نیافتند که منشا ومنبع این
احکام مشهور شیخ طوسی می باشد و این شهرت دراثر پیروی از اوتحقق یافته است. موضوع
این رساله،یک موضوع فقهی است. بنابراین با توجه به مبادی علم فقه باید به عنوان یک
مسئله فقهی مورد بررسی وبحث قرار گیرد تا حکم فقهی وظیفه مکلف در این رابطه معین
وآشکار گردد. مسئولیت این امر خطیر برعهده فقیهان ومتخصصان علم فقه استتاد حکم
شرعی این مسئله را بیان فرمایند .لذا به بررسی نظر فقیهان درخصوص طهارت پرداخته
وپیرامون تفسیر آیات قرآن وتطبیق آن با احکام بحث می شود.قبل از ورود به بحث اصلی
،به طور مختصر پیرامون معنا ومفهوم نجاست وطهارت مسئله ای رابیان نموده و آنرا
تحلیلی کوتاه می نمائیم. ۱-۲-
بیان مسئله : یکی از مسایل مهم نزد
مسلمانان ،طهارت وپاکیزگی است.مسلمین طهارت را با ترتیب وقانون خاص رعایت می کنند،
به اطفال خود می آموزند .اهل فقه و ایمان و یا محال فقهای دین برای معتبر بودن
ودرستی طهارت، شروط وترتیب خاصی را بر طبق آیات قرآن کریم بیان نموده اند .به
طوریکه گفته می شود، به درستی که از بین ادیان، دینی که به طهارت اهمیت بسیار می
دهد، اسلام است و در معانی ذکرشد: طهارت ،رفع آلودگی از نجاست است و بهترین وسیله
برای طاهر شدن ،آب پاک است[۲].چنانچه که درقرآن آمده است:«وینزلُ علیکُم مِن
السماءماءًلِیطهرکُم بِه»[۳]«وانزلنا من
السماءماءطهورا»[۴]طهارت بر دوقسم اند :مائیه:که خود آن بر دوقسم
است: وضو وغسل ترابیه: که
منظور تیمم است.و این دوقسم طهارت درطول
هم هستند.که هر کدام درجای خود حائز اهمیت است۱-۳- مفهوم طهارت درلغت واصطلاحطهر/طهارة:عبارت است
ازپاک کردن ازنجاست وآلودگی خون حیض است.لذ ا«طهر» نقیض «حیض» می باشد. اگر گویند:
«طهره المره وهی طاهر» حیض خون وی قطع گردید و پاک شد و هر گاه غسل نماید
گوید: تطهرت واطهرتتطهیر: پاک کردن از نجاست
،جنابت، آلایشهای روحی ،گناه وپلیدی[۵] …طهور:پاک کنندهالف:معنای ساختارهای
مختلف «طهر»درقرآن به صورت فعل۱-پاک شدن ازخون حیض«فاعتزالوایناء فی المحیض
ولاتقربو منحتی یطهرن[۶]»۲-پاکی جستن، غسل کردن از جنابت و حیض«فاذا
تطهرن فاتو من حیث امرکم الله[۷]»۳-ادعای پاکی کردن ازپلیدی: پرهیز کردن از
عمل زشت ومنافی عفت انهم اناش یتطهرون[۸]۴-پاکی جستن از گناه، دور شدن از پلیدیهای
ذهن «فیه رجال یحبون ان یتطروا[۹]۵-درباب «تفعیل» به دو معنی: الف: پاک کردن
از چرک، آلودگی ظاهری، گردوغبار و جنابت.و لکن یرید لیطهرکم ولیتم نعمته علیکم[۱۰]ب: پاک کردن از پلیدی
.گناه وآلایشهای رفتاری. وانما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم
تطهیراج:برکنارداشتن
ازکفر،گناه،دورنگه داشتن ازتهمت یهود[۱۱]تیمم: در لغت به معنای
قصد است. و در اصطلاح به مجموعه اعمالی می گویند که مکلف در مواردی خاص به جای وضو
یا غسل انجام دهد. تیمم در موارد خاص جایز است. [۴۲]۱-۴- تعاریف عملیاتیوضو: این واژه برگرفته
از«وضاة[۳۹]» به معنی حٌسن، به هر شست و شو و دست کشیدن به بدن که با
نیت قربت باشد، اطلاق می گردد.در اصطلاح فقهی به مجموعه
شستنها ودست کشیدن (مسحها)ی خاصی گفته می شود.در فقه اسلامی عمل وضو از
دو جهت انجام می گیرد، یکی به جهت عبادات خاصی همچو نماز و طواف که از ناحیه وجوب
عقلی مقدمه واجب،وضو نیز واجب می گردد و دیگر آیه جهت انجام اعمال مستحب چون
خواندن قرآن و یا حصول نفس طهارت که موجب تقرب به خداوند است غسل: از « َغسَلَ»
آمده است. شستن بدن از بالا تا پایین و ترتیب آن در احکام غسل. و انواع غسل
جنابت، حیض، نفاس و میت می باشد. که در سه مورد اول شخص شست وشو دهنده فاعل و غاسل
است و بدن خود را می شوید و در مورد چهارم شخص مفعول و مغسول است و دیگری[۴۰] باید
او را شست و شو دهد.در غسل جنابت تفاوتی با
سایر غسلها است که نیاز به گرفتن وضو ندارد.[۴۱]بوسیله غسل بدن از آلودگی
پاک شده و طهارت حاصل می گردد.تیمم: در لغت به معنای
قصد است. و در اصطلاح به مجموعه اعمالی می گویند که مکلف در مواردی خاص به جای وضو
یا غسل انجام دهد. تیمم در موارد خاص جایز است. [۴۲] ۱-۵- هدف پژوهشدین اسلام، دین پاکیزگی
است که آن را به مراتب تاکید نموده است و طهارت و پاکیزگی لازمه تقرب و نزدیکی
ایشان به خداوند است. بنابراین پژوهش حاضر قصد دارد تا با بررسی احکام فقهی و
تطبیق آن با آیات قرآن درباره طهارتهای سه گانه (وضو- غسل- تیمم) کمال دین اسلام
را از حیث پاکیزگی بشناساند.۱-۶- سوال پژوهشسوالی که در این بحث مطرح
می گردد این است که آیا با توجه به آیات قرآن کافران و مشرکان که طهارت های لازمه
را اجرا نمی کنند در شمار پاکان قرار می گیرند یا خیر؟ ۲-
طهارت در آیاتطهارت در لغت به معنای
پاکیزگی است و از نظر شرع اسلام، عبارت از انجام اعمالی است که موجب اقامه نماز
می-شوند (از قبیل وضو، غسل، تیمم و …)[۴۳]طهارت به معنای پاکیزگی
است.[۴۴] خداوند، در سوره آل عمران، آیه ۴۲، خطاب به حضرت مریم فرموده است: ای مریم!
خدا تو را برگزید و پاک ساخته است و بر تمام زنان جهان برتری داده است. «طَهِّرِکِ».طهارت در اصطلاح شرع[۴۵]،
بنابر ثبوت حقیقت شرعیه بکار بردن طهور است، البته مشروط بر اینکه این استعمال
همراه با نیت باشد، توضیح اینکه طهور جسمی است که خود طاهر و پاک بوده و نسبت به
غیر نیز پاک¬کننده است.
دانلود فایل بررسي احكام فقهي و تطبيق آن با آيات قرآن درباره طهارتهاي سه گانه وضو- غسل- تيمم
بررسي احكام فقهي ,احكام فقهي,آيات قرآن ,طهارتهاي سه گانه ,غسل,وضو,تيمم,تحقیق,پایان نامه ,پروژه ,پژوهش, دانلود پژوهش و تحقیق ,دانلود جزوه,دانلود مقاله ,دانلود پایان نامه,دانلود پروژه