بررسی تأثير آموزش مهارتهای ارتباطی در افزايش سلامت روانشناختی دانش آموزان مراجعه كننده به مشاورين

بررسی تأثير آموزش مهارتهای ارتباطی در افزايش سلامت روانشناختی دانش آموزان مراجعه كننده به مشاورين

نوع فایل: wordقابل ویرایش 210 صفحهمقدمه:دورۀ نوجواني دوره اي است كه در مصادف با تغيير و انتقال در برگ ، 1990 ) . استقلال نسبي از والدين و وابستگي به گروه همسالان و دوستان ، رشد و تحول مفهوم خود و هويت يابي اجتماعي و جنسي ، اتتخاب رشته تحصيلي ، برنامه ريزي براي دانشگاه و انتخاب شغل از جمله عواملي هستند كه براي نوجوانان تنيدگي هايي را ايجاد مي كنند (فورنت و همكاران ،1998 ) اين عوامل تنيدگي زا توأم با خواست ها و تقاضا هاي آموزشي در محيط مدرسه و انتظارات والدين از نوجوانان ، سلامت و بهداشت رواني آنها را به مخاطره مي اندازد و بر عملكرد كلي و تحصيلي آنها تأثير منفي مي گذارد (نايمي و واينيوماكي ،1999 ) پژوهش ها حاكي است افرادي كه در رويارويي با چنين مسائلي فاقد توانايي هاي لازم و اساسي هستند ، آسب پذير بوده و مشكلاتي نظير افسردگي ، اضطراب ، تنهايي و احساس طرد شدگي ، كمرويي ، خشم ، تعارض بين فردي و….را تجربه مي كنند. در عين حال پژوهش هاي بيشماري حاكي است كه بسياري از مشكلات بهداشتي و اختلالات رواني – عاطفي ريشه هاي رواني – اجتماعي دارند و ارتقاي مهارتهاي مقابله اي و توانايي هاي رواني – اجتماعي در بهبود و سلامت روانشناختي افراد بسيار مؤثر است . اين توانايي ها فرد را براي مقابله مؤثر باموقعيت هاي تعارض زا ياري مي كند و شخص را قادر مي سازد تا در رابطه با ساير افراد جامعه ، فرهنگ و محيط خود به گونه اي مثبت و سازگارانه عمل كرده و سلامت به ويژه سلامت رواني خود را تامين كند . به همين دليل در سالهاي اخير آموزش مهارتهاي زندگي براي آماده نمودن افراد هنگام مقابله با مشكلات و فشارهاي زندگي و ايجاد رفتارهاي مثبت و كاهش رفتارهاي منفي و در نتيجه دستيابي به زندگي موفقيت آميز مورد توجه روانشنا سان و دست اندر كاران نظام هاي آموزشي قرار گرفته است.برنامه ها ي آموزشي مهارت هاي زندگي به دامنه وسيعي از مهارتهاي زندگي به دامنه وسيعي از مهارتها برمي گردد، اما مهارتهاي اجتماعي و ارتباطي از جمله مهارت هايي مي باشد كه آموزش اين مهرت ها تأثير قابل توجهي بر كاهش رفتارهاي منفي و افزايش رفتارهاي مثبت و سازگارانه داشته است .در حقيقت ، ارتباط بين فردي يكي از مهمترين توانايي هاي بشر است اما برخي افراد در برقراري ارتباط ،مهارت لازم را نداشته و يا پاسخ هاي آنها اغلب اثري منفي بر ارتباط دارند و همين سدهاي ارتباطي ممكن است به تنهايي و كناره گيري اجتماعي و نيز عدم كارايي تحصيلي و شغلي فرد منجر شود . حتي برخي از صاحب نظران معتقد ند كه اختلالات رواني در اصل ناشي از مشكلات مربوط به ارتباط نا مناسب است و بيمار رواني از روابط انساني محروم مانده است (بولتون ترجمه سهرابي ،1381 ) . بنابراين با آگاهي از نقش مهارت هاي اجتماعي در تأمين سلامت روانشناختي افراد و با توجه به اهميت يادگيري اين مهارت ها براي مواجهه با مسائل و مشكلات روز مره و تأثير آن بر بهبود زندگي فردي و اجتماعي اين تحقيق در صدد است تا ميزان اثر بخشي آموزش اين مهرت ها در سلامت روانشناختي دانش آموزان مراجعه كننده به مراكز مشاوره را بررسي كند.فهرست مطالب:مقدمهبيان مسألهضرورت و اهميت پژوهشاهداف پژوهش1-4-1- هدف كلي1-4-2- اهداف جزئيفرضيه هاي پژوهشتعريف مفهومي و عملياتي متغيرها1-6-1- سلامت روانشناختي1-6-2- شيوه هاي حل مساله1-6-3- شيوه هاي حل تعا رض بين فردي1-6-3- مهارت جرأت ورزيفصل دومپيشينه تحقيق و پايه هاىنظرى2-1- مفهوم سلامتابعاد سلامتالف )مهارت هاي زندگي2-3-1-حل مساله2-3-1-1- مؤلفه هاي حل مسألهالف ) جهت گيري به مسالهب) مهارت هاي خاص حل مسالهتعريف و ضابطه بندي مسألهايجاد راه حل هاي جانشينيارزيابي راه حل ها و تصميم گيريانجام و تصريح را حل2-3-1-2- راهبردهاي مقابله ايمقابله كننده هاي خوب از مهارت هاي زير برخوردار هستندانعطاف پذيريدور انديشيمنطقي بودن2-3-1-3- سبکهای حل مساً له2-3-1-4- نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد2-3-2- حل تعارض بین فردی2-3-2-1- تعریف و ماهیت تعارض2-3-2-2- انواع تعارضالف )تعارض فرد با خودتعارض و تضاد میان ارزش ها2-3-2-3- منابع تعارض2-3-2-4- سبک های حل تعارضشیوۀمصالحه گرانهشیوۀ سلطه گرانهشیوۀ همراهانه2-3-2-5- روشهای پیشگیری و مهار تعارض هاالف ) تعارض های شخصی و بین فردیگوش کردن انعکاسیبرون ریزی تنش هاافزایش حمایت عاطفیکنترل مسائل2-3-3-1- تعریف جرأت ورزی2-3-3-2- اثر بخشی جرات آموزی در کنترل مشکلات روانشناختی2-3-3-5- انواع جرأت ورزیلانک و جاکوبوسکی(1976) به پنج نوع ابراز وجود اشاره کرده اندابراز وجود بنیادیابراز وجود همدلانهابراز وجود اقزایشیابراز وجود از طریق رو یا روییابراز وجود زبانی2-3-3-6- مؤ لفه های جرأت ورزی ،افراد بایستی بر چهار مؤلفه ابراز وجود مسلط باشند که عبارتندفصل سومروش شناسي تحقيق3-3- جامعه آماری-4-4نمونه و روش نمونه گیریابزارهای جمع آوری اطلاعات3-5-1- مقیاس SCL-90-Rالف) معرفی مقیاسمقیاس جسمانی کردن ( SOM)مقیاس افسردگی DEP))مقیاس اضطراب ANX))مقیاس اضطراب فوبیکPHOB))مقیاس افکار پارانوئید (PAR)مقیاس روانپرشی (PSY )آیتم های اضافی3-5-2- مقیاس شیوه حل مسألهالف) معرفی مقیاسدر ماندگیب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاسج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات3-5-3- مقیاس نسخه دوم شیوۀ مقابله با تعارض رحیم (راسی- II)الف) معرفی مقیاسشیوۀ همراهانه (7 ماده )شیوۀ مهربانانه (6 ماده)شیوۀ سلطه گرانه (4 ماده)ج)شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات3-5-4- مقیاس جرأتمندی جرابکالف) معرفی مقیاسب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاسج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات3-5-5- دستورالعمل و برنامۀ آموزش مهارت های ارتباطیفصل چهارميافته هاي تحقيق4-1- فراوانی گروه هاجدول 4-1- جدول فراوانی گروه آزمایش و کنترل4-2-تحلیل نتایج بر اساس فرضیه های تحقیقالف)آمار توصیفیب) آمار استنباطیب)شیوۀ حل تعارض غیر سازندهجدول 4-12 نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛متغیر وابسته : شیوه حل تعارض غیر سازندهالف)حل مسأله سازندهفصل پنجمبحث و نتيجه گيري5-2- محدودیت های پژوهش5-3- پیشنهاداتآزمون SCL-902-1- مفهوم سلامت2-2- ابعاد سلامتسلامت جسمانيسلامت اجتماعيسلامت هيجانيسلامت عقلانيسلامت معنويسلامت روان شناختي2-3-مهارتهاي زندگي و مهارت هاي ارتباطيب) مهارت های ارتباطي2-3-1-حل مساله2-3-1-1- مؤلفه هاي حل مسألهالف ) جهت گيري به مسالهب) مهارت هاي خاص حل مساله2-3-1-2- راهبردهاي مقابله اي2-3-1-3- سبکهای حل مساً له2-3-1-4- نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد2-3-2- حل تعارض بین فردی2-3-2-1- تعریف و ماهیت تعارض2-3-2-2- انواع تعارضالف )تعارض فرد با خودب ) تعارض های گروهی و سازمانیتعارض و تضاد میان ارزش ها1-3-2-3- منابع تعارض2-3-2-4- سبک های حل تعارضشیوۀ اجتنابی2) شیوه مهربانانهشیوۀمصالحه گرانهشیوۀ سلطه گرانهشیوۀ همراهانه2-3-2-5- روشهای پیشگیری و مهار تعارض هاالف ) تعارض های شخصی و بین فردیمنابع مورد استفادهفهرست جداول:جدول 4-2- میانگین ،انحراف استاندارد، دامنه ،حداقل و حداکثر نمرات آزمودنیها در پیش آزمونجدول 4-3- میانگین ، انحراف معیار ، دامنه ، حداقل وحداکثر نمرات آزمودنی ها در پس آزمودنجدول 4-4- نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون مقیاس شیوه حل مسألهجدول 4-5- نمرات آزمودنی ها در پس آزمون شیوۀ حل مسألهجدول 4-6 نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون پرسشنامه جرأتمندی جرابکجدول 4-7- نمرات آزمودنی ها در پس آزمون پرسشنامه جرأتمندی جرابکجدول 4-8- نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون پرسشنامه حل تعارض رحیمجدول 4-9- نمرات آزمودنی ها در پس آزمون پرسشنامه حل تعارض رحیمجدول 4-10 نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه ؛ متغیر وابسته : سلامت روانیجدول 4-11 نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛متغیر وابسته :شیوه حل تعارض سازندهجدول شماره 4-13 نتایج تحلیل کواریانس یکطرفه؛ متغیر وابسته : حل مسأله سازندهجدول4-14 نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛ متغیر وابسته: جرأت ورزیجدول 4-15 نتایج آزمون tبرای مقایسه اثر بخشی آموزش مهارت های ارتباطی در سلامت روانشناختی دو گروه راهنمایی و متوسطهمنابع ومأخذ:ادیب.یوسف؛ فردانش.هاشم (1382) مهارتهای زندگی مورد نیاز دانش آموزان مقطع راهنمایی ، مجله دانشور رفتار ،دانشگاه شاهد ، سال دهم ،دوره جدید ، شماره 3،اسفند 1382.احمدی زاده . محمدجواد(1373) بررسی اثر بخشی آموزش مهارت حل مسأله بر برخی از ویژگی های شخصیتی نوجوانان تحت پوشش مراکز شبانه روزی بهزیستی ، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی ، دانشکده علوم تربیتی ، دانشگاه علامه طباطبایی.اسماعیلی . علی (1383) هنجاریابی آزمون SCL-90-R و مقایسه سلامت روانی دانشجویان دانشگاه های تهران به منظورارائه خدمات مشاورهای مناسب , بانک اطلاعات بهداشت روانی دانشجویان .www.iransco.org- باباپور خیرالدین .جلیل ؛ رسول زاده کاظم ؛ اژه ای . جواد؛ فتحی آشتیانی . علی (1382) بررسی رابطه بین شیوه های حل مساله و سلامت روانشناختی دانشجویان ، مجله روانشناسی علمی _ پژوهشی 25 ، سال هفتم ، شمارۀ 1، بهار 1382.باباپور خیرالدین .جلیل(1381) بررسی شیوۀ حل مسأله و حل تعارض و سلامت روانشناختی در میان دانشجویان ، پایان نامه دکتری روانشناسی ،دانشگاه تربیت مدرس تهران .باباپور خیرالدین .جلیل(زیر چاپ) بررسی تأثیر مدیریت تعارض بر سلامت روان شناختی ،مجله روانشناسی دانشگاه تبریز .باباپور خیرالدین .جلیل؛ صبحی قراملکی. ناصر (1380).اختلالات یادگیری ، چاپ اول، انتشارات سروش ، تهران .بولتون .رابرت (1381) روانشناسی روابط انسانی ، ترجمه حمید رضا سهرابی ، تهران ، انتشارات رشد.پوپ . الیس ؛مک هال سوزان ؛ کرای هد ادوارد (1373) افزایش احترام به خود در کودکان و نوجوانان ، ترجمه پریسا تجلی ، تهران انتشارات رشد.حیدری تفرشی . غلامحسین ؛ یوسفی سعید آبادی . رضا ؛ خدیوی . اسدالله (1381) نگرشی نوین به نظریات سازمان و مدیریت در جهان امروز ، تهران ، انتشارات فراشناختی اندیشه ، چاپ اول.رامشت . مریم ، فرشاد . سیامک (1383) ، بررسی تأثیر آموزش مهارت های زندگی در پیشگیری از سوء مصرف مواد دانشجویان ، ارائه در دومین سمینار بهداشت روان دانشجویان اسفند 1383.http://counscling .ut.ac.irرمضانخانی . علی ، سیاری علی اکبر (1378) بررسی وضعیت آموزش مهارت های زندگی در نظام آموزش و پرورش ، گزارش تحقیق دفتر یونیسف در ایران و دفتر مطالعات بین المللی وزارت آموزش و پرورش .دفت. ریچارد ال (1999)مبانی تئوری و طراحی سازمان ، مترجم علی پارساییان و سید محمد اعرابی ، انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی ، تهران ، 1378 .دلور. ژاک(1375) یادگیری گنج درون ، ترجمۀ فاطمه فقیهی و علی رئوف ، تهران ، پژوهشکدۀ تعلیم و تربیت ، تک نگاشت .ساپینگتون .اندورا (1379) ، بهداشت روانی ، ترجمۀ حمید رضا حسینشاهی برواتی ، تهران،انتشارات روان.سازمان جهانی بهداشت(1377) برنامه آموزش مهارت های زندگی ، ترجمه ربابه نوری قاسم زاده و پروانه محمد خانی ، تهران ، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور.سرمد . غلامعلی (1378) روابط انسانی در سازمان های آموزشی ، انتشارات سمت ، تهران .شاهرکنی . سید حبیب الله ، (1380) راهکارهای رویارویی با تعارض ، ماهنامه توسعه مدیریت ، شماره 34.شریعت یار . ربابه (1383) بررسی رابطه بین جرأت مندی و شیوه های حل مسأله در دانشجویان مقطع کارشناسی مقطع تبریز ، پایان نامه کارشناسی روانشناسی بالینی ، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ، دانشگاه تبریز.شفیع آبادی . عبدالله ، ناصری . غلامرضا (1375) نظریه های مشاوره و روان درمانی ، مرکز نشر دانشگاهی تهران ، چاپ پنجم .صافی . احمد (1379)’ آموزش و پرورش ابتدایی راهنمایی و متوسطه ، تهران ، انتشارات سمت.طارمیان . فرهاد ، مهجویی . ماهیار ، فتحی . طاهر (1383) مهارت های زندگی : کتاب راهنمای اجرای فعالیت های پرورشی دوره متوسطه ، تهران ، انتشارات برگ نفیس .فرگاس .جوزف .پی،(1379)، روانشناسی تعامل اجتماعی ، ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت ،چاپ دوم ، تهران ، انتشارات ابجد.- فنسترهایم. هربرت ؛ بر . جین (1373)روانشناسی آموزش قاطعیت ، ترجمه عباس چینی ،چاپ اول ، تهران ، نشر البرز.کارتلج . جی ؛ میلبرن . جی . اف(1372) آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان ، ترجمه محمد حسین نظری نژاد ، مشهد ، انتشارات آستان قدس .کرمانی . میر جواد(1381) بررسی عوامل مؤثر درپایین بودن سطح مهارت های زندگی دانش آموزان ابتدایی استان آذربایجان شرقی / چکیده نامه پژوهشی ،سال اول ، شماره اول ، زمستان 1382.-کلینیکه . کریس.ال (1380) مهارت های زندگی ، ترجمۀ شهرام محمد خانی ، تهران ، انتشارات سپند هنر.کنرلی . هلن (1382) اختلالات اضطرابی ، ترجمه سیروس مبینی ، تهران ، انتشارات رشد .کیامنش . علیرضا (1379) سنجش صلاحیت های دانش آموزان پایۀ پنجم دبستان ، گزارش تحقیق ، تهران ، پژوهشکدۀ تعلیم و تربیت .محمدی فریده ؛ صاحبی . علی (1380) بررسی سبک حل مساله در افراد افسرده و مقایسه آن با افراد عادی ، مجله علوم روانشناختی ، جلد اول ، شماره اول، 42-24.میر زاده . میر حمایت (1381) بررسی عوامل مؤثر در پایین بودن سطح مهارتهای زندگی دانش آموزان ابتدایی از نظر معلمان و اولیای دانش آموزان ، تبریز ، شورای تحقیقات آذربایجان شرقی.ناصری . حسین ، نیکپور . ریحانه (1383) بررسی اثر بخشی آموزش مهارت های زندگی بر بهداشت روانی دانشجویان ، سازمان بهزیستی کشور ، ارائه در دومین سمینار بهداشت روان دانشجویان در اسفند 83.http://counscling.ut.ac.irنوری. ربابه (1381)مهارت حل مسأله ، تهران از انتشارات معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور .وود. جولیاتی (1379) ارتباط میان فردی ، ترجمۀ مهرداد فیروز بخت ، تهران ، انتشارات مهتاب.هارجی . اون ؛ ساندرز . کریستین ؛ دیکسون . دیوید (1377) مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی ،ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت ، تهران ، انتشارات رشد.