تحقیق جرم از دیدگاه جامعه‏ شناسان معاصر

تحقیق جرم از دیدگاه جامعه‏ شناسان معاصر

فرمت ورد قابل ویرایششامل: 47 صفحه  دکترجعفر سخاوت عضو هیات علمی گروه جامعه‏شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و مدیرگروه جامعه‏شناسی مسایل و آسیب‏های اجتماعی انجمن جامعه‏شناسی ایران،نخستین سخنران این میزگرد بود. وی بحث خود را با عنوان ‘بررسی مفهوم جرم ازدیدگاه جامعه‏شناسان معاصر’ با طرح یک سوال اساسی در این حوزه آغاز کرد:’آیا رفتارهایی که به نام رفتارهای مجرمانه شناخته شده‏اند، فی نفسه جرممحسوب می‏شوند؟ به عبارت دیگر، آیا این رفتار است که بنابر نظرجامعه‏شناسان پوزیتویسم و بسیاری از مردم، جرم را تعریف می‏کند و بنا برآن، گفته می‏شود دسته‏ای از رفتارها جرم بوده و دسته‏ای دیگر جرم نیستند؟’دکترسخاوت توضیح داد: آن‏چه در جامعه به عنوان رفتار انحرافی شناخته می‏شود،تا حودی شامل برخی جرایم مانند سرقت، قتل و خشونت‏های فردی است اما اینعبارت نزد عموم جامعه، در مورد بسیاری از انواع رفتارهای دیگر مانند تخلفاترانندگی، عدم پرداخت مالیات، کودک آزادی و … هم پوشانی ندارد. عکس‏العملاحساسی افراد نیز در مقابل این دو دسته متفاوت است. ویافزود: در این زمینه، جامعه‏شناسان همواره با این سؤال مواجه بوده‏اند کهآیا تعریف واحدی وجود دارد که بتواند انواع انحرافات را پوشش دهد؟ برخی ازآنها در پاسخ به این پرسش، به تفاهم رسیده‏اند که هر رفتاری که برخلافهنجارها و نرم‏های اجتماعی باشد، اعم از هنجارهایی که در زندگی روزمرهتعریف شده و یا نرم‏هایی که قانون برای آنها مجازات تعیین کرده است، تحتعنوان انحراف مورد بررسی قرار می‏گیرد. بهگفته سخاوت، جامعه‏شناسان پوزیتویستی رفتارها را به دو دسته رفتارهایانحرافی و رفتارهای معمولی تقسیم کرده‏اند اما مساله آن‏جاست که اگر رفتاریرا به عنوان رفتار انحرافی بشناسیم، این که چه کسی این رفتار را انجامداده و شرایط وقوع این مسأله چه بوده است، مورد غفلت خواهد ماند. به عنوانمثال، دزدی مسلحانه افراد حرفه‏ای به همان اندازه در این تعریف جرم وانحراف محسوب می‏شود که برداشتن پولی توسط فرد مستأصلی برای تهیه غذایخانواده خود.ویدر ادامه بحث خود، یادآور شد که جامعه‏شناسان مدرن دو ایراد را به اینگونه تعریف‏های پوزیتویستی وارد می‏دانند؛ نخست آن که افراد منحرف و مجرمدر دسته‏ای متفاوت از افراد عادی و غیرمجرم قرار می‏گیرند و دوم این‏کهگفته می‏شود هدف از دستگیری و مجازات مجرمان، کنترل جرم در جامعه است. ایندر حالی است که میزان موثر بودن شیوه‏های کنترل کننده جرم در جامعه برایکاهش و یا توقف آن موضوعی قابل بحث است. در این زمینه، نباید از نظر دورداشت که حتی گاهی در زندان‏ها خرده فرهنگ‏های گرایش به جرم شکل گرفته وتقویت می‏شوند.دکترسخاوت گفت: از دیدگاه جامعه‏شناسان غیرپوزیتویست، مثل متعلقان مکتب کنشمتقابل نمادین، هنجارهای اجتماعی اساس رفتارهای آدمی نیست بلکه این هنجارهاتنها عواملی هستند که وارد ذهن شده و رفتار را تعیین می‏کنند؛ چنان‏چه حتیایفای نقش‏های اجتماعی براساس هنجارها نیست. به عنوان مثال وقتی یک پلیسبا گروهی معترض روبرو می‏شود، نقش او در هنجار حاکم بر آن، تنها یک عاملاست که مهم‏تر از این عامل، تصمیم او در آن شرایط ویژه برای ایجاد سدی درمقابل جمعیت روبرو است.ویتاکید کرد: هنجارهای اجتماعی تنها تعیین‏کننده عمل و رفتار افراد نیست ودر بررسی رفتارهای اجتماعی باید عوامل دیگری را نیز در نظر آورد. علاوه براین، در تقسیم‏بندی افراد به دسته‏های مجرم و غیرمجرم، انگیزه‏های مجرمینبرای رفتار متفاوت از انگیزه‏ها و آرمان‏های افراد معمولی شناخته شده بود.این در حالی است که جامعه‏شناسانی مانند مرتن، به این نتیجه رسیدند که مردمعادی هم به لحاظ انگیزه‏ها، آرمان‏ها و آرزوها، مشابهت‏های زیادی با گروهدیگر دارند اما تفاوت در اینجاست که فرصت و امکانات برای مردم عادی تا حدزیادی مهیا است ولی کج‏روان اجتماعی از بسیاری از این موارد محروم هستند وبنابراین برای رسیدن به ایده‏ها و آرمان‏های خود را از راه‏های دیگری دنبالمی‏کنند.اینمتخصص جامعه‏شناسی مسایل و آسیب‏های اجتماعی، تصریح کرد: تشدید قوانینعلیه انحراف، به خصوص در مورد انحرافات دسته دوم که بر سر آنها در جامعهاختلاف نظر وجود دارد، باعث بالا رفتن آمار جرایم می‏شود. این امر برخیمتخصصان علوم اجتماعی را به بازتعریف مقوله جرم واداشته و آنها در اینزمینه به این نتیجه رسیدند که هر آنچه در میان مردم ایجاد اضطراب و نگرانیکرده و این فکر را در ذهن آنها به وجود آورد که باید کاری انجام داد و یااین‏ که کسی که این عمل را انجام داده باید مشکلی داشته باشد، جرم و انحرافشناخته می‏شود. درواقع باید گفت انحراف مفهوم ثابت و تغییرناپذیری نیست؛بلکه به عنوان طیفی شناخته می‏شود که برای جامعه احساس خطر ایجاد کرده ونظر مسؤولان را به کنترل اجتماعی جلب کند.مفهوم حقوقی جرم