تحقیق درباره ولایت ، ولایت مداری ، ولایت محوری و ولایت پذیری

تحقیق درباره ولایت ، ولایت مداری ، ولایت محوری و ولایت پذیری

فهرست مطالب چکیده مقدّمه1ـ معنای لغوی و اصطلاحی ولایت2ـ نقش و جایگاه ولایت در جامعة اسلامی3ـ دلایل اهمیّت ولایت‌مداری1ـ3) تجلّی توحید در ولایت است2ـ3) ولایت‌مداری عمل صالح را بالا می‌‌برد3ـ3) ولایت‌مداری؛ علّت برقراری نظم4ـ3) ولایت‌مداری؛ موجب حیات جامعه5ـ3) ولایت؛ زیربنای نبوّت و امامت6ـ3) ولایت؛ اساس و شالودة اسلام4ـ ویژگی ولایت‌مداران اصیل5ـ مؤلّفه‌های ولایت‌مداری1ـ5) بصیرت2ـ5) اطاعتولایت مداری و ولایت پذیریالف) تشابه در صلاحيت هاي لازم براي رهبر:ب) تشابه در اصول رفتار سياسي و خط مشي ها؛ولایت مداری از دیدگاه امام و رهبریمفهوم شناسیتعبیرات و مراتباسرار و حقیقت ولایتحقیقت محمدی (ص ) و ولایت علویمعیار سنجش و قبولی اعمالولایت فقیهنشانه های جامعه ولایت محور1. اخلاقی2. سیاسی ـ اجتماعی3. مدیریتیآسیب شناسی گسست ولایت1. اخـلاقـی :. عـبـادی :3. سـیـاسـی ـ اجـتـمـاعـی :انقلاب اسلامی دستاورد ولایتمداریسپاه و ولایت مداریسخن پایانیمنابع چکیده ولایت یکی از ارکان اصلی و آموزه‌های اساسی دین مبین اسلام و به تعبیر دقیق‌تر، اصلی‌ترین و اساسی‌ترین آموزة آن است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مؤلّفه‌های ولایت‌مداری و عوامل مؤثّر بر تحکیم آن بر مبنای آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) است. بخش‌های مختلف این تحقیق شامل دلایل اهمیّت ولایت‌مداری، مؤلّفه‌های ولایت‌مداری، عوامل مؤثّر در تحکیم ولایت‌مداری، آثار روحی و معنوی ولایت‌مداری و پیامدهای زیانبار تکذیب و مخالفت با ولایت می‌باشد که در این تحقیق، با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتیجة تحقیق نشان می‌‌دهد که آموزه‌های اسلامی، زمانی معنای واقعی به خود می‌گیرد که در چارچوب ولایت و در محور و مدار آن تحقّق یابد. شرط پذیرش اعمال، ولایت‌مداری است و هر کس که به ولایت نزدیکتر شود و در ولایت‌مداری استوارتر گردد، بهرة بیشتری از چشمه‌های معنوی خواهد برد.          مقدّمهاز جمله مباحثی که نیاز به بررسی‌های بسیار و دقیق دارد، توجّه کردن به مسئلة ولایت است. برخی پنداشته‌اند که ولایت منحصر و محدود به محبّت و مودّت نسبت به اهل بیت(ع) است، در صورتی که با استناد به قرآن و روایات معصومین(ع) معلوم می‌شود که در بحث دیگری هم مطرح می‌باشد. یکی از مهم‌ترین آنها، مسئلة رهبری امّت اسلام بعد از پیامبر اکرم(ص) است که به اعتقاد شیعه، به امر خدا و پیامبر(ص) بر عهدة امامان دوازده‌گانه بوده است و پس از ایشان و در زمان غیبت امام عصر(عج)، بر عهدة فقیه عادل، آگاه و جامع‌الشّرایط است.ولایت از جایگاه بلند اعتقادی و محتوای عمیق ارزشی برخوردار است و از ذخایر و گنجینه‌های نهفتة درون عالَم و آدم حکایت می‏کند که از سرچشمة حقایق باطنی جهان و کُنه وجود عالم و مبداء اعلای فیض، یعنی وجود واجب تعالی فیضان کرده، جان و جهان را حیات بخشیده است و بر همة آنچه که هست، از مُلک و ملکوت، غیب و شهود، تکوین و تشریع، سیطره پیدا کرده است: Pهُنَالِکَ الْوَلَایَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ…: در آنجا ثابت شد که ولایت (و قدرت) از آنِ خداوندِ بر حق است…O (الکهف/ 44)؛ P…وَبَرَزُواْ للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ: و آنان در پیشگاه خداوند واحد قهّار ظاهر مى‏گردندO (ابراهیم/ 48).علاوه بر آیاتی که محوریّت این موضوع را بیان می‌کنند، روایات متعدّدی وارد شده که اسلام را بر پنج پایه استوار دانسته است و از میان آنها، ولایت را مهم‌ترین رکن برشمرده است؛ از جمله در حدیثی از امام محمّد باقر(ع) چنین نقل شده است: «بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلاَةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ‏ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلاَیَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْ‏ءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلاَیَة: اسلام بر پنج پایه استوار گردیده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت. آنچنان‌که کسی به ولایت فراخوانده شده، به هیچ چیز دیگری فراخوانده نشده است» (کلینی، 1385، ج 2: 18).قرآن کریم در عین اینکه ولایت را کاملاً از آنِ خدا و منحصر در او می‌‌داند (الشّوری/ 9)، آن را برای پیامبراکرم(ص) و ائمّة اطهار(ع) نیز اثبات کرده است (المائده/ 55). هر مسلمانی براى رسیدن به حیات طیّبه، نیازمند به ولیّ و رهبر است. در زمان رسول اکرم(ص)، الگو و پیشواى مسلمانان، خودِ حضرت بوده است و پس از ایشان این منصب به اهل بیت(ع) و پس از ایشان، به مرجع و رهبر دینى فقیه و جامع‌الشّرایط رسیده است. از این رو، مسئلة اصلی تحقیق حاضر این است که مؤلّفه‌های مؤثّر در ولایت‌مداری کدام است و ولایت‌مداری چه آثار روحی و معنوی به همراه دارد. برای پاسخ به این مسئله، به آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) استناد شده است.1ـ معنای لغوی و اصطلاحی ولایتولاء، ولایت (به فتح «واو» در ولایت)، به کسر «واو» در «ولی، مولی، اوّلی» و امثال اینها همه از مادّة «ولی» (و، ل، ی) اشتقاق یافته‌اند. این واژه از پُر‌کاربردترین واژه‌های قرآن کریم است که به صورت‌های مختلفی به کار رفته است (مطهّری، 1390: 6).«ولایت» واژه‌ای عربی است که از کلمة «ولی» گرفته شده است. در لغت عرب، «ولی» به معنای آمدن چیزی است در پی چیز دیگر، بی‌آنکه فاصله‌ای در میان آن دو باشد که لازمة چنین توالی و ترتّبی، قرب و نزدیکی آن دو به یکدیگر است. از این رو، این واژه با هیئت‌های مختلف (به فتح و کسر) در معانی «حُبّ و دوستی»، «نصرت و یاری»، «متابعت و پیروی» و «سرپرستی» استعمال شده که وجه مشترک همة این معانی همان قرب معنوی است. منظور از واژة «ولایت» در بحث امامت، آخرین معنای مذکور، یعنی «سرپرستی» است (ر.ک؛ جوادی آملی، 1378: 129).نزدیکی و پیوند قلبی و محبّت‌ افراد به هم‌نوع، ولایت‌ است، و نزدیکی به معنای تصرّف در امور دیگری و تدبیر آن، نوعی ولایت است. بندگی و پیوند معنوی با خدا و نیز عشق و علاقه به اولیای الهی موجب ورود به وادی ولایت می‌شود.2ـ نقش و جایگاه ولایت در جامعة اسلامیدر قرآن کریم، «ولایت» حکایت حقیقت آدمی‏ است که استعدادهایش در اثر پیوند با ولایت تامّة الهیّه و حقیقیّة ذات ربوبی او، از راه عبادت و بندگی به منصّة ظهور و بروز رسیده است، تا آنجا که به غایت قصوای منزلت و مقام انسانی، یعنی انسان کامل نائل آمده است. در نتیجه، به مقام‏ها و منصب‏های رفیع الهی، شامل نبوّت، رسالت، امامت و مانند آن دست یازیده است، به دلیل اینکه رسالت هر پیامبری به نبوّت وی وابسته بوده است و نبوّت به ولایت او مرتبط است، سمت و سوی پیوند انسان کامل به خدای سبحان، ولایت اوست و سمت ارتباط وی به جامعة بشری رسالت اوست و رابط بین این دو، نبوّت اوست، چه اینکه تفاوت رسالت‏ها مرهون تفاوت نبوّت‏ها و امتیاز نبوّت‏ها در پرتو تفاضل ولایت‏ها می‏باشد (ر.ک؛ جوادی آملی، 1369: ‏13).ولایت در زمان رسول خدا(ص)، با پیامبر و در زمان ائمّه، با ائمّه(ع) تحقّق یافت و در زمان غیبت امام معصوم(ع)، با نایبان عامّ آن حضرت است که از سوی حجّت الهی،‌ حجّت بر خلق هستند، چنان‌که امام زمان(عج) می‌‌فرماید: «أَمَّا الحَوادِثِ الوَاقِعَةِ فَارجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ أَحَادِیثِنَا فَإِنَّهُم حُجَّتِی عَلَیکُم وَ أَنَا حُجَةُ الله: برای حلّ مشکلات در حوادث ـ امور سیاسی، عبادی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی، اجتماعی و… ـ به راویان حدیث و فقهاء مراجعه کنید که آنها در زمان غیبت، خلیفه و حجّت من بر شما هستند و من حجّت خداوند بر آنها می‌باشم» (حرّ عاملی، 1409ق.، ج 18: 101).امام رضا(ع) در بیان فلسفة رهبری جامعة اسلامی می‏فرماید: «اگر خداوند رهبر امینی را برای سرپرستی و حفظ امانت امامت قرار ندهد، مذهب و دین به تدریج از بین خواهد رفت و سنّت پیامبر(ص) و احکام الهی دستخوش دگرگونی می‏گردد و بدعت‌گذاران چیزهایی بر دین بیفزایند و ملحدان چیزهایی از دین بکاهند و در نتیجه، حقیقت را بر مسلمانان دگرگون سازند» (ابن‌بابویه قمی، ج1384، ج 1: ‏253).آیة 59 از سورة نساء می‌‌فرماید: Pیَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ…:  اى کسانى که ایمان آورده‏اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوالأمر [= اوصیاى پیامبر] را!O و آیة 44 سورة کهف می‌‌فرماید: Pهُنَالِکَ الْوَلَایَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ…: در آنجا ثابت شد که ولایت (و قدرت) از آنِ خداوندِ بر حق است…O. این آیات بیانگر آن است که یکی از خصوصیّات فرد مسلمان، پذیرفتن ولایت خداوند متعال، رسول اکرم(ص) و معصومین و کسانی است که در ویژگی‌ها و خصوصیّات اعتقادی و علمی و رفتاری در مسیر آن بزرگواران قرار دارند.قرآن کریم در آیة 35 سورة احزاب، پس از آنکه اوصاف اصلی مردان و زنان مؤمن را برمی‌شمارد، بلافاصله در آیة بعدی سخن از ولایت‌پذیری به میان آورده است: Pوَمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ …O تأمّلی در سیاق این دو آیه و ترتیب آن نشان می‌‌دهد که تحقّق اوصاف برجستة ایمانی شرط لازم برای تحقّق ولایت‌پذیری در حدّ اعلای آن است (ر.ک؛ ذوعلم،1380: 50)؛ یعنی افرادی شاخص ولایت‌پذیری را دارند که دارای صفات عالیة ایمانی باشند که زیر بنای آن معرفت و بصیرت است.