دانلود تحقیق بررسی حمل ‌و نقل دریایی

دانلود تحقیق بررسی حمل ‌و نقل دریایی

سفرهای دریایی و تاریخچه حمل­ ونقل دریایی  گفتار اول:  آغاز سفرهای دریایی  کسی به درستی نمی­داند که برای اولین­بار چه شخصی از تنه درختان برای عبوراز رودخانه­ها و دریاچه­ها و دریاها استفاده کرد و یا چه قوم و ملتیمبادرت به ساختن قایق و لنج نمود. ولی آنچه مشخص است، اینست که بشر اولیهبعد از سکونت در کنار آبهای ساکن و جاری، بالاخره با استفاده از تنه درختانتوپر و یا پوک  به موازات ساحل، در روی آبها به گردش پرداخت و بعدها باخالی کردن تنه درختان، آنها را تبدیل به قایق نمود و سپس در طی قرنهای بعدیبا ساختن شناورهای بزرگ و بزرگتر و کمک گرفتن از نیروی پارو و باد، ازآنها در عبور از دریاها بهره برد و به جزایر و سرزمینهای دور، دست یافت.پی­یر روسو می­نویسد: ((چنین تصور می­رود که هنر دریانوردی روزی ابداع شد که ملاحظه کردند راههایدریایی غالبا خیلی کوتاه­تر و عملی­تر از راههای زمینی می­باشند))[1]اسماعیل رائین[2]، درباره نخستین قایق­­های ساخته دست بشر می­نویسد:((قایقهایاولیه بشر از تنه درختان کهنسال که میان آن را تهی می­کردند، درست می­شد،با پاروهای کوتاه وپهن و چوبهای بلند که سر آن غالبا به کف رودخانه می­رسیدو با مساعد بودن بادهای موافق از آب می­گذشتند. تخته­هایی که تنه اینکشتی­ها را تشکیل می­داد با طنابهای تابیده محکم علفی به یکدیگر وصل می­شد وبا این وسیله برای ماهیگیری یا صید صدف و به دست آوردن مروارید به وسطدریا می­رفتند. ولی این وسیله در برابر بادهای سخت موسمی تاب مقاومت نداشتهاست. آنتوان ویلهلم بروگر[3]باستان شناس نروژی معتقد است که، ساختن قایق از زمانهای بسیار دور معمولبوده و در ردیف کهن­ترین اختراعات بشری است که ساکنین سواحل دریاها ورودخانه­ها از آن اطلاع داشته­اند و زمان اختراع آن را از 3000 تا1500 پیشاز میلاد تخمین می­زنند)).[4]   برتا موریس پارکر نویسنده فرهنگنامه در دستیابی تدریجی بشر به انواع قایق و شناور بدن شرح اشاره می­کند: ((پیشاز آنکه آدمی بتواند قایق بسازد، رودخانه­های پهن همچون دیوار بلندی بودکه زمینهای دو سکوی آن رود را از هم جدا می­کرد، با ساخته شدن قایق، انسانتوانست بر روی آب سفر کند. بعدها قایق وسیله مهمی برای گسترش تمدن شد. ممکناست که اندیشه ساختن قایق برای نخستین کسی که قایق را ساخته است، به اینصورت پیدا شده باشد:  وی بر کنار رودخانه­ای ایستاده بود و از دور نشانه­های وجود شکارگاه خوبیرا در کرانه مقابل می­دید، تنه درختی بر روی آب شنا می­کرد، شاید از فکرشگذشت که با کمک پای خود ممکن است بتواند تنه درخت را از این طرف رود به آنطرف ببرد، همین کار را کرد.  دست کم اینرا می­توانیم به یقین بدانیم که آدمی پیش از آنکه بتواند چیزیبرای سفر کردن با آن بر روی آب بسازد، آموخت که چگونه بر تنه درختان بر رویآب سوار شود، پس از آنکه آدمیان سوار شدن بر یک تنه درخت را آموختند، گامدیگری برداشتند و آن، این بود که، چند تنه درخت را با پوست و تسمه و الیافدرختان به یگدیگر بستند، به این ترتیب کلک ساخته شد و نیز به آسانیدریافتند که اگر میان تنه درخت را خالی کنند و در آن بنشینند، بهتر از آناست که بر روی تنه درخت سوار شوند. هیچ­کس نمیداند که در کجا چنین قایقیساخته شده و راننده آن چه کسی بوده است)).[5]بند اول : تاریخچه حمل­ونقل دریایی جهان  اقوام مینو ساکن جزیره کرت[6]از اولین اجتماعاتی بودند که بازرگانی و رفت­وآمد از راههای دریایی را بهعنوان فعالیت­های اقتصادی انتخاب کردند. از جوامع آسیایی، فنیقی­هادریانورد بودند و در پیوند با امپراتوری بزرگ ایران از استقلال نسبیبرخوردار شده و بر محور امور دریایی و دریانوردی به همکاری با پارسیانپرداختند. نیاز به توسعه دامنه تجارت، بخش دیگری از این انگیزه، تمایل بهدریا و حمل­نقل دریایی را تشکیل می­دهد و این نهفته در هر عملکرد نظامیاست. فاتحان پس از فتح کاخ­ها به فتح بازارها اقدام می­کنند و پس از ورودفرماندهان لشکری و سربازها، تجار و بازرگانان به سرزمین­های جدید واردمی­شوند. پس از کسب پیروزی، بازرگانان جامعه­های کشاورزی، مبادرت به کشفبازارها می­کردند و از آنجا که هزینه­های حمل­و­نقل سنگین بود، بازرگانانسعی می­کردند تا حد امکان به تجارت کالاهای کم­وزن ولی دارای ارزش اقتصادیزیاد بپردازند. فرآورده­های ابریشمی، ادویه معطر، اسباب تزئینی ظریفوسنگهای ریز قیمتی از انواع این کالاها بودند. اما بازارهای دیگری نیز برایکالاهای حجیم در آنسوی دریاها وجود داشت که فقط روش حمل­و­نقل دریاییپاسخگوی آن بود و می­توانست راه مناسبی برای ارضای تمایلات رو به رشد تجارتباشد. چنین تمایلاتی در دوران متعلق به قرون وسطی به اوج شکوفایی رساند. حمل­ونقل دریایی از زمانهای دور زمینه­ساز رشد و توسعه تمدن­ها بوده وموجب تغییر و پیشرفت افق دید بشر گردیده است. از 6000 هزار سال پیش ازمیلاد مسیح، مصریان دارای کشتی­هایی با دکل و بادبان بودند و از 3000 سالپیش از میلاد مسیح، کشتی­هایی با نام گالی در رود نیل مورد استفاده قرارمی­گرفتند. در عصر حضرت سلیمان پیامبر (حدود سالهای 922 تا 961 پیش ازمیلاد) کشتیهای گالی فنیقی­ها از قبرس­، مصر، آفریقا و دیگر سرزمینها، مس،کاغذ مصری( پاپیروس)، دندان فیل(عاج)، طلا و برده بارگیری می­نمودند.   آمده است[7]تا پیش از ساخت قطب­نما در اروپا­­، دریانوردان اروپایی برای سفر دردریاها از امکانات ابتدایی بهره می­بردند. برای پیدا کردن راه خشکی ازپرواز پرندگان همراه کشتی استفاده و در شرایط عام، در نیم­کره شمالی ازستاره قطبی و از خورشید در هنگام ظهر به منظور تعیین موقعیت جنوب استفادهمی­کردند. بعدها دریانوردان با استفاده از تجربه­های مختلفی که کسب کردهبودند، امکان ناوبری خود را افزایش دادند. در ابتدا دریانوردی مختص مسیرها وفاصله­های مشخص بود مانند؛ گذرگاه مانش، دریای مدیترانه و حدودی از دریایبالتیک. ساخت و ورود قطب­نما و سکان کشتی به این عرصه باعث ایجاد تحولات وپیشرفتهای قابل­توجهی در کشتیرانی شد. در مدارک اروپایی، از اواخر قرن دوازدهم درباره قطب­نما سخن به میان می­آید. پی­یر روسو می­نویسد: اولینباری که در مدارک موجود اروپایی، از قطب­نما گفتگو می­­شود، مربوط به سال1200میلادی در فرانسه، 1207 در انگلستان و 1213 در ایسلند است. این قطب­نمابه­طور کامل ابتدایی بوده و از پرکاهی تشکیل می­شده که عقربه مغناطیسی برآن قرار داشته است و مجموعه آنها را روی تشتک آبی می­گذاشته­اند.پی­­یرروسو همچنین می­نویسد: با ذکر قطب­نما  با اختراعی مواجه می­شویم کهتا پیدایش مدرک خلاف آن، کشور چین می­تواند اولویت در اختراع آن­را به خودمنسوب کند. آنچنان که مشهور است، در زمان سلطنت سلسله تسین در کشور چین(265 تا 419 میلادی) برای یافتن سمت جنوب، از عقربه مغناطیس در ارابه­هایمغناطیسی استفاده می­کردند و آن عبارت از ارابه­ای بود که مجسمه کوچکی برآن قرار داشت که می­توانست در حول محور قائمی حرکت کند و در داخل آن،آهن­ربایی تعبیه شده بود به نحوی که آدمک مزبور تحت تاثیر آن بطور خودکارهمواره متوجه سمت جنوب می­شد.[8]  طی قرن پانزدهم، دریانوردان اروپایی سفرهای مخاطره­آمیزی را با هدف کشفراه­ها و سرزمینهای جدید و انجام مبادلات بازرگانی وسیعتر آغاز کردند.توسعه حمل­­ونقل دریایی به سمت چین و هند و برتری­جویی بر تجار و بازرگانانخاورمیانه از جمله اهداف آنان بود. در ادامه تعقیب چنین اهدافی قارهآمریکا کشف شد. اروپاییان و در ابتدا پرتغالی­ها و اسپانیایی­ها آنرا دراختیار گرفتند و ظرف پنجاه سال با غلبه برتمدن ‘اینکا’ در پرو فعلی و ‘ازتک’در مکزیک ­بطور کامل، صاحب یک سرزمین ثروتمند و غنی شدند. در این شرایطآرام آرام تغییراتی در اوضاع طبقات اجتماعی پدیدار شد، بطوریکه احیای تجارتو پیدایش شهرها را در پی داشت، کشاورزی رونق زیادی پیدا کرد و به حمل­ونقلمحصولات کشاورزی (گندم، پارچه، ادویه، پنبه، ابریشم) جان تازه داد. تجارتدریایی باعث رونق حمل­ونقل دریایی و شهرهای بندری و ساحلی گردید. جنوا،ونیز، مارسی، سواحل لومبارد، کرانه­های دریای مانش، دریای مدیترانه وبالتیک و رود راین در این شرایط توسعه گسترده­ای را شاهد بودند.[9]بند دوم: تاریخچه حمل­ونقل دریایی ایران  اسناد و مدارک تاریخی شایان توجهی که در طی دهه­های اخیر به دست آمده است،[10]بر این موضوع تاکید دارد که ایرانیان قبل از پیدایش خط، یعنی چندین هزارسال قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) با دریانوردی آشنا و همچنین دارای ابتکارات وابداعاتی هم در زمینه دریانوردی بوده­اند. افرادی همچون لردکرزن انگلیسی،[11]لرد بلگریو و سرآرنولد ویلسن و ر.وادالا نایب کنسول فرانسه در بوشهر درکتابها و خاطرات خود مدام سعی در خلاف­گویی در رابطه با دریانوردی ایرانیانکرده و ابتکارات ایرانیان را به دیگران نسبت داده­اند. به نظر نگارنده،این امر عجیبی نیست زیراکه انگلیسی­ها، فرانسوی­ها و پرتغالیها اصولا درسرقت تاریخ و تمدن و انتساب آن به دیگران و یا خود و همچنین استعمار و دروغسابقه درخشانی دارند. در کنار تحریف­گران تاریخ، اشخاص با وجدانی نیز وجود دارند که حقیقت را برروی کاغذ می­آورند و در دسته نابودگران واقعیت قرار نمی­گیرند، از جملهپاول جلیناس[12] و روبرت شارف[13] که در کتاب تاریخ دنیا [14]یادآور می­شوند :((داریوشاول بزرگترین بحریه را که تا آن روز در جهان مانند نداشت، پدید آورد وسازمان یاد شده به عهد خشایارشا گسترده و پهناور گردید و نیرویی شگرفیافت)). همین دانشمندان می­نویسند:  ایرانیاندر دوران هخامنشی نخستین دریانوردانی بودند که در راه شناسانیدن زوایایناشناخته دنیا گام برداشته و در طریق ایجاد گذرگاههای دریایی، بی­امانکوشیدند و تسهیلات بایسته­ای را در راستای حمل­ونقل دریایی فراهم آوردند.برای مثال پیوستن دریای سرخ به دریای مدیترانه در عهد داریوش اول و ایجادپل­های جابه­جا شونده و شناور به روی تنگه داردانل در عصر خشایارشا رامی­توان دلیل بارزی بر این مدعا دانست.همچنین بنا به نوشته هرودوت : (( قسمت بیشتر قاره آسیا در عصر و زمان داریوش و به وسیله سیلاکس  سردار ودریاسالار وی کشف گردید و باید گفت که سیلاکس در سالهای 516 تا 512 پیش ازمیلاد کار عظیمی را به انجام رسانده است)).­ جرج سارتن پس از نام بردن ازچهار دریانورد باستانی از جمله اسکولاکس(سیلاکس)، ساتاسپس(صد اسب) تحتسرپرستی ایران و دو نفر دریانورد دیگر به اسم هانون و هیمیلکون از اهالیقرطاجنه(کارتاژ) که متحد با ایران بر ضد یونان به­شمار می­رفتند، در پایانبحث دریانوردی هانون کارتاژی و مقایسه سفر او با ساتاسپس ایرانی می­نویسد:[15]((این دو دریانورد یا لااقل یکی از آن دو توانسته­اند سواحل شمال غربیآفریقا را بشناسند و برای پی­بردن به اهمیت کاری که کرده­اند، باید به خاطرآورد که تا دو هزار سال پس از آن زمان هیچ­کس از حدودی که آن دو نفردریانورد باستانی به آنجا رسیده بودند، تجاوز نکرده است)).[16]   نوشته­اندخلیج­پارس جایگاه بشر اولیه بوده است و انسانهای نخستین برای اولین­بار دراین دریا به قایقرانی پرداختند و سپس هنر قایق­سازی را همراه قایق­های خودبه آبراهها و دریاهای دیگر بردند. حاشیه ساحلی خلیج­پارس و دریای­عمان اززمانهای بسیار دور محل سکونت طوایف مختلف و این دریا مسیر عبور و مرورقایق­ها و کشتی­های قبایل و ملتهای مختلف آن روزگار بوده است. در طول تاریخگذشته سومری­ها، کلدانی­ها، آشوری­ها، ایلامی­ها و بابلی­ها در سرتاسردریای­عمان، خلیج­پارس و دریای­سرخ به رفت­وآمد و دریانوردی اشتغال داشتند.علاوه بر آبهای اصلی کشور، رودخانه­ها و دریاچه­های داخلی نیز محل عبورشناورهای کوچک و بزرگ اعم از پارویی و بادبانی بوده­اند و بیشترین کالاها ومایحتاج ملل مختلف از این راه به بندرها و سواحل دور و نزدیک رسانیدهمی­شده است.  کشف مهرگلی شهر چغامیش بیانگر این مطلب است که ایران دارای قدیمی­ترین سنددریانوردی جهان است و این مهر گلی که قدمت آن به شش هزار سال قبل از میلادمی­رسد، به وضوح نشان می­دهد که ایرانیان پیش از اختراع خط به دریانوردی وسفر در دریا پرداختند. مهمتر از همه اینکه ایرانیان قبل از اینکه به فکرایجاد روزی به نام روز دریانوردی باشند، روز دهم مرداد مصادف با روز اولماه اوت میلادی را روز دریانوردی خود قرار داده بودند.[1] روسو، پی­یر، تاریخ صنایع و اختراعات، ترجمه حسن صفاری، انتشارات امیرکبیر، 1346  [2]  رائین،اسماعیل،دریانوردی ایرانیان،ج 1و2،انتشارات جاویدان،تهران1345[3] Antoin Wilhelm Broger[4]  رائین، اسماعیل، دریانوردی ایرانیان، ج 1و2، تهرن، انتشارات جاویدان، ص 140[5] موریس پارکر،برتا، فرهنگنامه،ترجمه رضا اقصی، ج11، تهران، انتشارات امیرکبیر،1346،ص 1062-1063[6] Creteنوربخش،حسین،ایرانیان دریانورد پیشگام و نوآور دردریاها،روابط عمومی کشتیرانی جمهوری اسلامی،تهران 1376، ص 7[7] همان،ص 18[8] شرکت تحقیق وانتشارمسایل حمل­ونقل ایران،از دریای پارس­تادریای چین، تهران 1346، ص 65[9] همان، ص 10[10][11]  وزیر امور خارجه انگلیس و خاورشناس و نایب السلطنه هندوستان در سالهای 1900-1905[12] Paul J. Jelinas[13] Robert Sharff[14] History Of World نوربخش،حسین،ایرانیان­دریانوردپیشگام­دردریاها ،روابط­عمومی کشتیرانی جمهوری اسلامی، تهران 1376، ص 25[15][16]  سارتن جرج ، تاریخ علم ترجمه احمد آرام، تهران موسسه مطبوعاتی امیرکبیر،1346،ص319   فرمت ورد قابل ویرایشتعداد صفحات: 41مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتریهمراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متنمنابع فارسی کاملمنابع انگلیسی کاملمادر این بخش علاوه بر منابع مبانی نظری، منابع کلی دیگری رو برایتان در نظرگرفتیم تا همواره در نوشتن پایان نامه از این منابع بهره مند گردید.