دانلود مبانی نظری رهبری خدمتگزار و رفتار شهروندی سازمانی

دانلود مبانی نظری رهبری خدمتگزار و رفتار شهروندی سازمانی

رفتار شهروندی سازمانی: مقدمه :از آنجا ک طی سی سال اخیر ، نظریه های متعددی در حوزه رفتار شهروندی سازمانی وارد علوم انسانی شده و مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده است، پژوهشگران رفتار سازمانی با ارائه تعاریفی مختلف از این رفتار، به بیش از سی نوع از مؤلفه های رفتار شهروندی سازمانی، اشاره کرده اند که البته بیشتر آنها از نوعی همپوشانی برخوردارند، در این بخش به ذکر برخی از این مفاهیم و ابعاد پرداخته می شود تا خواننده با زمینه فعالیت و حیطه موضوع مورد تحقیق آشنا شود.2-1-2) تعریف :آن دسته از رفتارهای کارمند، که فراتر از الزاماتی است که نقش برای او تعیین کرده و ضرورتی اجتناب ناپذیر برای عملکرد مؤثر سازمانی تشخیص داده شده است، به رفتار شهروندی سازمانی تعبیر می شود (Williams & Shiaw به نقل از مقیمی، 1384).اسمیت [1]در سال 1983 رفتار شهروندی سازمانی را تحت عنوان «اطلاعات عمومی»[2] مطرح و تبیین کرد (شیخی ، 1389):-         حضور در محیط کار ، فراتر از انتظار ؛-         وقت شناسی ؛-         محاسبه و ثبت استراحت و مرخصی غیرموجه-         اختصاص بیشترین زمان ارتباطات به ارتباط تلفنی-         اجتناب از بحث و گفتگوی شخصی-                    اخطار و تذکر به غیبت و ترک محل کارعناصر کلیدی رفتار شهروندی سازمانی عبارتند از :-         رفتاری ، فراتر از آنچه که برای کارکنان سازمان به طور رسمی تشریح گردیده است .-         رفتاری که ارادی و اختیاری باشد.-         رفتاری که به طور مستقیم ، پاداشی به دنبال ندارد.-         رفتاری که برای عملکرد سازمان ، بسیار مهم است . (کاسترو[3] و همکاران ، به نقل از مقیمی). اما ، تعرفی که اورگان در سال 988 ، از رفتار شهروندی سازمانی ارائه نمود، مبنای تعریف صاحبنظران پس از خود بوده است : «رفتارهای فردی ، که به طور مستقیم و صریح ، توسط سیستم پاداش رسمی سازمان ، شناخته نمی شود و در ارتقا عملکرد سازمانی ، عامل مؤثری است ، این رفتارها آگاهانه بوده ، اما ضمانت اجرایی نداشته و عدم التزام به آن و غفلت از آنها تنبیهی در بر ندارد». (Podsakoff et al, 2000, P. 513) .با این تعریف ، از انسان به عنوان شهروند سازمانی انتظار می رود بیش از الزامات نقش خود و فراتر از تکالیف رسمی سازمانی، در خدمت اهداف سازمان فعالیت نماید، به عبارتی، ساختار رفتار شهروندی سازمانی به دنبال شناسایی و ارزیابی رفتارهای فرانقشی کارکنانی است که در اثر فعالیت آنها، اثربخشی سازمانی بهبود می یابد.گراهام [4] معتقد است رفتار شهروندی در سازمان، به سه نوع مختلف خود را نشان می دهد که شامل موارد زیر است :1- اطاعت سازمانی [5]: این واژه ، توصیف کننده رفتارهایی است ، که ضرورت و مطلوبیت آنها شناسایی شده اند . رفتارهایی نظیر احترام به قوانین، انجام وظایف به طور کامل و انجام مسئولیتها با توجه به منابع سازمان .2- وفاداری سازمانی [6]: این وفاداری، با مفهوم رایج آن متفاوت بوده و به مفهوم فداکاری در راه منافع سازمانی است .3- مشارکت سازمانی [7]: این واژه ، به معنای مشارکت فعال کارکنان در اداره سازمان است و شامل فعالیتهایی نظیر حضور در جلسات، به اشتراک گذاشتن عقاید با دیگران و آگاهی از مسائل سازمان است . (رامین مهر ، 1389).مرور ادبیات موضوع نشان می دهد دو نوع رویکرد اصلی در بیان مفهوم رفتار شهروندی سازمانی وجود دارد. اورگان و دیگر محققان متقدم، این رفتار را تحت عنوان رفتار فرانقشی موردملاحظه قرار داده اند، به طوری که کمک های افراد در محیط کار را فراتر از الزامات نقش می دانند. جریان دیگری از پژوهشگران مانند گراهام عقیده دارند که رفتار شهروندی سازمانی باید مجزا از عملکرد کاری مورد توجه قرار گیرد‌، در این دیدگاه رفتار شهروندی سازمانی به عنوان یک مفهوم جهانی که شامل تمامی رفتارهای مثبت افراد در درون سازمان است، پذیرفته می شود. با توجه به این تقسیم بندی ، تعریف اولیه اورگان به عنوان رفتار فرانقشی مورد توجه قرار گرفته است (صنوبری ، 1389) .2-1-3) تاریخچه :مطالعات بارنارد تحت عنوان «تمایل به همکاری [8]» در سال 1938 ، و مطالعات دانیل کاتز در سال 1964 و همکاری مشترک وی با کوهن در خلال سالهای 1966 تا 1978 ، به «تمایز نقش سازمانی و رفتارهای خودانگیز و ابتکاری [9]» منجر شد. نخستین بار اورگان واژه رفتار شهروندی سازمانی را به کار برد. در سال 1983 اورگان، نیر[10]، اسمیت و باتمن این واژه را در تحقیقات خود مورد استفاده قرار دادند.علاقه روز افزون محققان و صاحبنظران به مبحث رفتار شهروندی سازمانی، موجب شد در کمتر از سه دهه ای که از ابداع این واژه می گذرد، مفاهیم متعددی در ارتباط با این رفتارها، وارد حوزه رفتار سازمانی شود. از جمله این مفاهیم می توان به عناوین زیر اشاره کرد: رفتارهای سازمانی حمایتی [11] (مددکارانه) (Motowidlo, 1986; George & Bettenhausen, 1990; O’Reilly Chatman, 1986)، رفتارهای فرانقشی [12] (Van & Dyne, Cummings & Parks, 1995) ،خودانگیزی سازمانی [13] (رفتار خودجوش) (George & Brief, 1992 ; George & Jones, 1997)، عملکرد زمینه ای [14] (وابسته به قراین) (Borman & Motowidlo, 1993, White & Dorsey, 1995; Motowidlo & Van Scotter, 1994) و رفتار سازمانی مدنی [15] (Graham, 1991) (پودساکف و همکاران ، 2000).2-1-4) ابعاد رفتار شهروندی سازمانی :به طوری که پیشتر عنوان شد، مطالعات متعدد صورت گرفته در حوزه رفتار شهروندی سازمانی، به ارائه تعاریف متعدد و به تبع آن ابعاد و مؤلفه های مختلف از این متغیر رفتار سازمانی، منجر شده است، این مفاهیم از نظر زیربنا و ساختار، متفاوت به نظر می رسند، بنابراین علیرغم توجه روزافزون به مبحث رفتار شهروندی سازمانی، هنوز اجماع کاملی در خصوص مؤلفه های این متغیر وجود ندارد، بررسی مبانی نظری نشان می دهد بیش از سی فرم مختلف بالقوه از این رفتارها قابل شناسایی است: در راستای پژوهش های صورت گرفته توسط اسمیت که رفتار شهروندی سازمانی را تحت عنوان اطاعت عمومی در قالب شش مؤلف تبیین نمود، بریف [16] و موتوویدلو، مفاهیم «رفتارهای حمایت اجتماعی »[17] را شناسایی کردند :-         توجه و تمایل به رفاه و آسایش فرد، گروه و سازمان-         رفتارهایی که مستقیماً از طرف اعضای سازمان انجام می شوند.مورمن و بلکلی [18] رفتار شهروندی سازمانی را در قالب چهار بعد مورد اندازه گیری قرار دادند :1.     خدمتگزاری متقابل شخصی2.     اتکا فردی3.     کاردانی و مهارت شخصی4.     وفاداری سازمانی (Morman & Blakely, 1995, P.131)لیویا مارکوزی [19]دو بعد برای رفتار شهروندی سازمانی قائل است :1   – یاری و کمک مثبت1-   اجتناب از رفتارهایی که به دیگران آسیب می رساند (مقیمی، 1384). پودساکف و همکارانش، هفت بعد مشترک از این رفتار ارائه نموده اند :1.     رفتار امدادی [20]2.     جوانمردی3.     وفاداری سازمانی4.     تعهد سازمانی5.     ابتکار فردی[21]6.     فضیلت مدنی7.     خود بهبودی[22] (Podsakoff et al, 2000, P. 516) .در ادامه ، بورمن و موتوویدلو [23] برای تبیین عملکرد رفتار شهروندی سازمانی، مدل پنج بعدی ارائه داده اند که ابعاد آن عبارتند از :1- پشتکار توام با تلاش فوق العاده برای تکمیل فعالیتهای کاری موفقیت آمیز، ضروری است .2- داوطلب شدن، برای انجام فعالیتهای کاری که به صورت رسمی، بخشی از وظیفه کاری افراد نیست .3- مساعدت و همکاری با دیگران4- پیروی از مقررات و رویه های سازمانی5- پشتیبانی و حمایت از اهداف سازمانی (Borman et al, 2001, P. 25) .نت میر [24] رفتار شهروندی سازمانی را در قالب چهار دسته، تقسیم بندی می کند :1.     جوانمردی2.     آداب اجتماعی3.     وجدان کاری4.     نوع دوستی (Castro , et al, 2004, P.29) .در سال 1983 اورگان، نیر، و اسمیت دو مولفه برای رفتار شهروندی سازمانی پیشنهاد کردند :1- نوع دوستی : این مؤلفه، در محل کار، شامل تمامی رفتارهای مددکارانه است، که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در سازمان ، روی می دهند. لزومی به جستجوی ارتباط یک به یک و یا پیوندی مستقیم بین هر کدام از این رفتارها، نیست، در نهایت، برآیند رفتارهای حمایتی، در بهبود عملکرد سازمانی، مفید واقع خواهند شد (Organ et al, 2006) .2- اطاعت و تبعیت عمومی : این بعد از رفتارهای شهروندی سازمانی میزان ترک شغل کارکنان را کاهش می دهد و در افزایش تعهد سازمانی مؤثر است، پرسنل متعهد، فعالیتهای مربوط به زندگی شخصی خود را ، در محل کار کنار می گذارد، هرچه این رفتارها در سازمان کمتر باشد، بهره وری ارتقا می یابد.پس از آن، در سال 1988 اورگان ، مولفه اطاعت و تبعیت عمومی را ، با چهار بعد دیگر جایگزین نموده و مدل پنج بعدی مشهور خود را، ارائه کرد (Law et al, 2005) .اگرچه تعریف اورگان از رفتار شهروندی سازمانی، به سی سال قبل برمی گردد و تحقیقات بسیاری از آن تاریخ به بعد توسط محققان صورت گرفته، اما به نظر می رسد ابعاد رفتار شهروندی سازمانی مورد نظر اورگان، توانایی همپوشانی با ابعاد بیشتر محققان را داشته باشد، شاید بر همین اساس، در بخش عمده ای از پژوهش های داخل و خارج کشور، از مؤلفه های پنجگانه اورگان استفاده شده است.اورگان بعد از برشمردن این ابعاد، یادآوری می کند که قرار نیست هر پنج بعد رفتار شهروندی سازمانی به طور همزمان ظهور پیدا کنند، مثلاً؛ ممکن است، افرادی که با خصیصه وظیفه شناسی، در سازمان شناخته می شوند، اشخاصی نوع دوست و فداکار نباشند، یا اینکه برخی از این ابعاد، تاکتیکی برای تحت فشار قرار دادن مدیران، برای تأثیرگذاری بر روند تصمیم گیری آنها باشد، به عبارتی در این حالت آنها سربازان خوب نیستند، بلکه هنرپیشه ای خوب می باشند (Castro , 2004 ، به نقل از میرسپاسی)فرمت ورد قابل ویرایشتعداد صفحات: 41فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتریهمراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متنپیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلیمنابع فارسی کاملمنابع انگلیسی کامل