فنا از ديدگاه ابن عربي و ارتباط آن با معرفت نفس

فنا از ديدگاه ابن عربي و ارتباط آن با معرفت نفس

ابن عربي درباره فنا ديدگاهي هستي شناسانه دارد كه براساس آن همه چيز فاني است و حقيقتي جز حق تعالي وجود ندارد. از اين رو هر قولي درباره فناي در حق تعالي كه لازمه آن اثبات وجودي درمقابل وجود خداوند است شرك است، زيرا لازمه آن، قبول وجود براي سالك است كه در انتهاي سلوك، فاني مي شود. از نظر وي، حديث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» بيانگر اين است كه حقيقت نفس آدمي چيزي جز خداوند تعالي نيست و اگر كسي بر آن باشد كه به غير از خداوند واقعيتي هست،‌ خواه مستقل يا وابسته به خدا و خواه از وجود خود يا از فناي خود فاني شده باشد، بوي از معرفت نفس به مشامش نرسيده است، زيرا كسي كه موجودي غيرحق را ممكن بداند كه قايم به حق و فاني در او باشد و فنايش نيز فاني در فنا باشد، گرفتار شركي بعد از شرك مي شود و راهي به معرفت نفس نخواهد يافت، مشركي است كه نه خداي را شناخته است و نه خود را.