مبانی نظری تعهد سازمانی و عملکرد شغلی

مبانی نظری تعهد سازمانی و عملکرد شغلی

مقدمهمديران
سازمان به خوبي دريافته اند كه مهمترين عامل كسب مزيت رقابتي، منابع
انساني سازمان ها است. از اين رو توجه به مقوله تعهد و وفاداري منابع
انساني به سازمان و انجام هرچه بهتر نقش هاي اختصاص يافته به آنها و حتي
وظايف فرانقش منابع انساني، يكي از دغدغه هاي جدي مديران سازمان ها است.
مفهوم تعهد سازماني اولين بار توسط وايت[1]درسال
(1956) درمقاله « انسان سازماني» مطرح شد . تعهد سازماني يك نگرش مهم شغلي
و سازماني است كه در طول سالهاي گذشته مورد علاقه بسياري از محققان       
رشته هاي رفتار سازماني و روانشناسي و بويژه رفتار اجتماعي بوده است( پورسلطاني زرندي، حسين، 1389: 152-137). فردي كه در سازمان مشغول به كار است، بايد خود را به سازمان متعلق بداند و به تمام بخشهاي مختلف آن متعهد باشد. تعهد سازماني را مي توان اعتقاد قوي به اهداف سازمان و تمايل قوي به تداوم عضويت و ماندن در آن تعريف كرد.Van Dyne, L.,L. L. Cummings and J. Mclean Parks,1995:215,285) ). تأثير مثبت تعهد سازماني بر عملكرد سازمانها در بسياري از تحقيقات تأييد شده است . افرادي كه تعهد كمتري به سازمان دارند، خروج از كار و غيبت از كار نيز در آنها بيشتر است  (Allen, JN. Meyer JP.1996:252,276).
كارايي و توسعه سازمان تا حد زيادي به كاربرد صحيح نيروي انساني بستگي
دارد. تعهد سازماني از جمله موضوعاتي است كه در سالهاي اخير نيز مورد توجه
قرار گرفته است. موضوع تعهد سازماني بر ميزان غيبت، ماندگاري و تمايل افراد
به اشتغال در سازمان متبوع، نحوه برخورد با مراجعين، وفاداري و نيز تلاش
در جهت نيل به اهداف سازماني و حصول عملكرد، بهره وري و كارايي موثر
است(رمزگويان و حسن پور، 1392: 48-33). تعهد سازماني مفهومي پيچيده و چند
وجهي است ودارای ابعاد روان شناختي (تعهد عاطفي)، اجتماعي (تعهد هنجاري) و
اقتصادي (تعهد مستمر) می باشد (امیر کافی و هاشمی نسب، : 62-33). از نظر
کانتر[2]
(1968)، تعهد سازمانی به عنوان تمایل افراد به در اختیار گذاشتن انرژی و
وفاداری خویش به نظام اجتماعی، می باشد. تعهد سازمانی یک نگرش شغلی است و
عبارت است از حالتی که فرد اهداف سازمان را معرف خود می داند و آرزو می کند
که در عضویت سازمان بماند (رابینز، 1387). از نظر آلن و مایر تعهد سازمانی
یک نگرش است، یک حالت روانی که نشان دهنده ی نوعی تمایل، نیاز و الزام جهت
ادامه ی فعالیت در یک سازمان است. تمایل یعنی علاقه و خواست قلبی برای
ادامه ی فعالیت در سازمان، نیاز یعنی اینکه فرد بخاطر سرمایه گذاری هایی که
در سازمان کرده، ناچار به ادامه ی خدمت در آن است(Allen&Meyer,1997). شلدون[3] ، تعهد سازمانی را یک نگرش یا یک جهت گیری نسبت به سازمان دانسته که هویت فرد را با سازمان مرتبط می سازد. بنا به نظر بِکر[4]، تعهد تمایل به انجام مستمر مجموعه فعالیتهایی است که بخاطر ذخیره شدن اندوخته ها و سرمایه گذاری های پیشین بوده که با ترک سازمان این اندوخته ها از بین می رود( عموزاد، موسوي، مدني، 1390: 81-55).تعهد سازماني رفتارهاي افراد را تحت تأثير قرارمي دهد. هيچ سازماني نمي تواند بدون تعهد و تلاش كاركنان موفق گردد. كاركناني كه داراي تعهد و پايبندي هستند نظم بيشتري در كار خود دارند و مدت بيشتري درسازمان مي مانند و كار مي كنند(یعقوبی
و همکاران، 1388: 32-25). تعهد سازمانی یک متغیر مهم در درک رفتار کارکنان
می باشد که با تاثیر بر عملکرد کارکنان باعث افزایش بهره وری، بهبود ارائه
خدمات و افزایش کیفیت آن می گردد. محققان تعهد سازمانی را به عنوان یک
متغیر مهم در فهم رفتار کارکنان می دانند بر این اساس، تعهد سازمانی اثرات
بالقوه و جدی بر عملکرد سازمان دارد و به همین دلیل نادیده گرفتن آن و
عواملی که آن را تحت تاثیر قرار می دهند، برای سازمان هزینه های زیادی را
به دنبال دارد (میرکمالی و همکاران، 1388: 30-15).
تعهدسازمانی تنها به معنای وفاداری فردبه سازمان نیست بلکه فرآیندی
مستمراست که ازطریق آن کارکنان سازمان علاقه خودرابه سازمان ، اهداف وارزش
های آن ابراز می کنند(صفرنیا، 1390: 105-85). علتي که تعهد سازماني بسيار
مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته اين است که تعهد سازماني از جمله سازه
هايي است که بر رفتار کارکنان در سازمان اثر گذاشته وبر بسياري از
متغيرهاي سازماني از جمله قصد جابجايي کارکنان, عملکرد شغلي, رفتار شهروندي
سازماني, ميزان غيبت آنها, و همچنين، تعارض و استرس شغلي افراد تأثير مي
گذارد و ماندن يا رفتن کارکنان را مشخص ‌مي سازد. (2005 Francesco AM, ).2-1-2)تعاریف تعهدتعاريف زيادي از تعهد وجود دارد تعهد را مي توان نوعي الزام دانست كه آزادي عمل را محدود مي كند از نظر رابينز[5]،
تعهد عبارت است از حالتي است كه فرد سازمان رامعرف خود دانسته و آرزو مي
كند كه در عضويت آن سازمان باقي بماند( اعرابي و پارسائيان، 1385،ص28).سالانسیک[6] تعهد را عبارت از پیوند دادن فرد به عوامل و اقدامات فردی وی می داند، یعنی تعهد زمانی واقعیت پیدا می کند که فرد نسبت به رفتار و اقدامات خود احساس مسئولیت و وابستگی نمايد.مودی و همکارانش[7]،
تعهد را به عمل فراتر از وظایف مقرره اطلاق می نمایند. ابراز عملی تعهد،
برای انجام دادن امور ضروری بوده مخصوصاً در مشاغل کلیدی و حساس، از اهمیت
خاصی برخوردار است. کوک و وال[8] نیز سه مفهوم  « احساس هویت و شناسایی » ،« وفاداری » و « آمادگی » را برای تعهد مطرح کرده اند. مرتضی مطهری، تعهد را به معنی پای بندی به اصول و قراردادهایی می داند که انسان نسبت به آنها معتقد است و بيان مي دارد.« فرد متعهد کسی است که به عهد و پیمان خود وفادار باشد و برای اهداف آن تلاش نماید» کانتر[9] تعهد را تمایل افراد به در اختیار گذاشتن انرژی و وفاداری خویش به نظام اجتماعی         می داند(باقري و تولايي،1389: 96-73).تعهد واژه ای است كه از دیدگاههای گوناگون تعاریف زیادی برای آن ارائه شده است. مفاهیم متعددی مانند وجدان، اخلاق كاری، رغبت و مسئولیت پذیری، هرچند تفاوت های مفهومی دارند، اما معادل تعهد به کار می روند.’تعهد
یکی از عناصر محوری هر گونه اجتماع است و از لحاظ مفهومی در هر مورد از
تعهد، نوعی ضرورت وجود دارد، ضرورت برای کسی در انجام عملی’ (عموزاد و همکاران، 1390: 81-55).2-1-3) انواع تعهدبرخی صاحب نظران و محققان 6 نوع تعهد را بر شمرده اند: (فرید، بردبار، منصوری،1388:‍160-150).1.     تعهد نسبت به سازمان.2.      تعهد نسبت به افراد و گروههای کاری(مردم).3.      تعهد نسبت به شغل.4.      تعهد نسبت به خود.5.     .تعهد نسبت به ارباب رجوع.6.     تعهد حرفه اي. (فريد و همکاران،1388:‍160-150).2-1-3-1) تعهد نسبت به سازمانبطور
کلی تعهد نسبت به سازمان به عنوان یک هسته مرکزی نگرش شغلی که چگونگی
برخورد فکری و رفتاری کارکنان به شغل را مشخص می سازد، پژوهشهای زیادی را
به سمت خود هدایت کرده است. از آنجا که سازمانها برای تحقق اهداف و اثربخشی
خود به کارمندانی نیاز دارند که از سطح عملکرد بالایی برخوردار باشند و
شرط این مساله مهم، داشتن کارمندانی متعهد و پایبند به سازمان و اهداف آن
است. در این خصوص مدیران سازمانها باید دارای اطلاعاتی باشند تا بتوانند با
راهکارهای مناسب، میزان تعهد کارکنان را در سطح مطلوبی نگه دارند (صفرنیا،
1390: 105-85).تعهد در سازمان به انواع مختلف نظیر، تعهد مکتبی، تعهد ملی، تعهد خویشتن مدارانه، تعهد گروهی و تعهد سازمانی تقسیم می شود. ـ تعهد مکتبی از تعلق به یک جهان بینی به وجود می آید. میزان تقید فرد به الزامات نگرشی و گرایش مکتبی منجر به تعهد اصول گرایانه یا سازش کارانه می شود.ـ تعهد ملی، همان حس ناشی از وطن دوستی است که فرد طی آن مصالح ملی و میهنی خویش را ملاک رفتار خود قرار می دهد.ـ تعهد خویشتن مدارانه، از علاقه مندی بیش از اندازه فرد به منافع خود ناشی می شود و معمولاً افرادی که گرفتار خود برتربینی و یا بی توجه به منافع دیگران و سازمان هستند از آن برخوردارند، لذا به تناسب محور بودن منافع فردی و ناسازگاری آن با منافع سازمان، ناهنجاری های رفتاری بروز پیدا می کند. ـ تعهد گروهی، وابستگی فرد به گروه و ترجیح اهداف گروه، مشخصه اصلی این نوع تعهد است. تعهد گروهی می تواند در جهت تقویت فعالیت ها ي گروهی و یا پدیده گروه فکری، عمل کند(باقري و تولايي،1389: 96-73).2-1-3-2)تعهد نسبت به افراد و گروههای کاری(مردم)در
این نوع تعهد، کارکنان نسبت به افرادی که برایشان کار و فعاليت می کنند،
تعلق خاطر خاصی نشان   می دهند. این فعاليت مدیر را وا می دارد تا برای کمک
به افراد از شیوه مناسب رهبری برای موفقیت در کارهایشان استفاده کند.
فعالیت هاي اساسی كه این تعهد را شکل می دهند، عبارتنداز:1_ نشان دادن علاقه و شناسایی مثبت به کارکنان2_دادن بازخورد ارشادی3_ ترغیب کارکنان به ارائه فکرهای خلاقانه (حاجی احمدی، 1382).2-1-3-3) تعهد نسبت به خوداین
نوع تعهد بر شخص تمرکز دارد. کارکنان کمال جو تصویر قوی و مثبتی به دیگران
ارائه می دهند و در تمامی موفقیتها به عنوان یک نیروی مثبت عمل می کنند
ولی این امر نباید با خود محوری اشتباه گرفته شود. تعهد نسبت به خود با سه
دسته فعالیت زیر مشخص می شود:1.     نشان دادن استقلال در فکر و عمل2.     کسب مهارتهای لازم برای اعمال مدیریت3.     پذیرش انتقادهای سازنده         2-1-3-4) تعهد نسبت به مشتریان یا ارباب رجوع شاید
مهمترین تعهد، تعهد نسبت به مشتریان یا ارباب رجوع است. در فرهنگ ایرانی و
اسلامی ما نیز عبادت بجز خدمت به خلق نیست و صالح ترین افراد، سودمندترین
آنان نسبت به مردم معرفی شده اند. این نوع تعهد به دو صورت نمایان می شود:·        خدمت کردن به مشتری و ارباب رجوع·        اهمیت قائل شدن برای ایشان2-1-3-5) تعهد نسبت به شغلاين نوع تعهد بر وظایفی تکیه دارد که باید انجام گیرند. تعهد شغلی نوعي حالت شناختي و احساس هويت رواني با يك شغل را نشان مي دهد. تعهد، اعتقاد در مورد شغل فرد است و به مقداري كه يك شغل مي تواند نيازهاي فعلي فرد را برآورده سازد، بستگي دارد. اشخاصي كه شديداً درگير شغل هستند، شغل را به عنوان بخش مهمي از هويت شخصي شان در نظر مي گيرند. علاوه بر اين، افراد داراي وابستگي شغلي بالا، بيشتر علايق خود را وقف شغل خود مي كنند. همچنين به ميزاني كه شخص كار يا عملكردش را موجب سربلندي و كسب اعتبارش بداند تعهد شغلي او افزايش مي يابد
(عامری و اسمعیلی، 1390: 144-125). ایجاد اعتماد، انگیزش و تعهد در
کارکنان، یکی از موضوعات و مسائل کلیدی در ارتباط با مدیریت کارکنان
می‌باشد. این امر به این دلیل از اهمیت برخوردار است که کارکنان دارای سطوح
بالای تعهد شغلی، به احتمال کمتری سازمان را ترک می کنند، ایشان بیشتر
برانگیخته شده و تمایل بیشتری به ارائه تلاش داوطلبانه دارند (یوسفی،
مرادی، تیشه ورز دائم، 1389: 30).2-1-3-6)تعهد حرفه ایفرمت ورد قابل ویرایشتعداد صفحات: 81فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتریهمراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متنپیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلیمنابع فارسی کاملمنابع انگلیسی کامل