مبانی نظری حمل و نقل دریایی
فرمت ورد قابل ویرایشتعداد صفحات: 52فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتریهمراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متنمنابع فارسی کاملمنابع انگلیسی کامل تاریخچه حملونقل دریایی جهان اقوام مینو ساکن جزیره کرت[1]
از اولین اجتماعاتی بودند که بازرگانی و رفتوآمد از راههای دریایی را به
عنوان فعالیتهای اقتصادی انتخاب کردند. از جوامع آسیایی، فنیقیها
دریانورد بودند و در پیوند با امپراتوری بزرگ ایران از استقلال نسبی
برخوردار شده و بر محور امور دریایی و دریانوردی به همکاری با پارسیان
پرداختند. نیاز به توسعه دامنه تجارت، بخش دیگری از این انگیزه، تمایل به
دریا و حملنقل دریایی را تشکیل میدهد و این نهفته در هر عملکرد نظامی
است. فاتحان پس از فتح کاخها به فتح بازارها اقدام میکنند و پس از ورود
فرماندهان لشکری و سربازها، تجار و بازرگانان به سرزمینهای جدید وارد
میشوند. پس از کسب پیروزی، بازرگانان جامعههای کشاورزی، مبادرت به کشف
بازارها میکردند و از آنجا که هزینههای حملونقل سنگین بود، بازرگانان
سعی میکردند تا حد امکان به تجارت کالاهای کموزن ولی دارای ارزش اقتصادی
زیاد بپردازند. فرآوردههای ابریشمی، ادویه معطر، اسباب تزئینی ظریف
وسنگهای ریز قیمتی از انواع این کالاها بودند. اما بازارهای دیگری نیز برای
کالاهای حجیم در آنسوی دریاها وجود داشت که فقط روش حملونقل دریایی
پاسخگوی آن بود و میتوانست راه مناسبی برای ارضای تمایلات رو به رشد تجارت
باشد. چنین تمایلاتی در دوران متعلق به قرون وسطی به اوج شکوفایی رساند. حملونقل
دریایی از زمانهای دور زمینهساز رشد و توسعه تمدنها بوده و موجب تغییر و
پیشرفت افق دید بشر گردیده است. از 6000 هزار سال پیش از میلاد مسیح،
مصریان دارای کشتیهایی با دکل و بادبان بودند و از 3000 سال پیش از میلاد
مسیح، کشتیهایی با نام گالی در رود نیل مورد استفاده قرار میگرفتند. در
عصر حضرت سلیمان پیامبر (حدود سالهای 922 تا 961 پیش از میلاد) کشتیهای
گالی فنیقیها از قبرس، مصر، آفریقا و دیگر سرزمینها، مس، کاغذ مصری(
پاپیروس)، دندان فیل(عاج)، طلا و برده بارگیری مینمودند. آمده است[2]
تا پیش از ساخت قطبنما در اروپا، دریانوردان اروپایی برای سفر در
دریاها از امکانات ابتدایی بهره میبردند. برای پیدا کردن راه خشکی از
پرواز پرندگان همراه کشتی استفاده و در شرایط عام، در نیمکره شمالی از
ستاره قطبی و از خورشید در هنگام ظهر به منظور تعیین موقعیت جنوب استفاده
میکردند. بعدها دریانوردان با استفاده از تجربههای مختلفی که کسب کرده
بودند، امکان ناوبری خود را افزایش دادند. در ابتدا دریانوردی مختص مسیرها و
فاصلههای مشخص بود مانند؛ گذرگاه مانش، دریای مدیترانه و حدودی از دریای
بالتیک. ساخت و ورود قطبنما و سکان کشتی به این عرصه باعث ایجاد تحولات و
پیشرفتهای قابلتوجهی در کشتیرانی شد. در مدارک اروپایی، از اواخر قرن دوازدهم درباره قطبنما سخن به میان میآید. پییر روسو مینویسد:اولین
باری که در مدارک موجود اروپایی، از قطبنما گفتگو میشود، مربوط به سال
1200میلادی در فرانسه، 1207 در انگلستان و 1213 در ایسلند است. این قطبنما
بهطور کامل ابتدایی بوده و از پرکاهی تشکیل میشده که عقربه مغناطیسی بر
آن قرار داشته است و مجموعه آنها را روی تشتک آبی میگذاشتهاند.
پییرروسو همچنین مینویسد: با ذکر قطبنما با اختراعی مواجه میشویم که
تا پیدایش مدرک خلاف آن، کشور چین میتواند اولویت در اختراع آنرا به خود
منسوب کند. آنچنان که مشهور است، در زمان سلطنت سلسله تسین در کشور چین
(265 تا 419 میلادی) برای یافتن سمت جنوب، از عقربه مغناطیس در ارابههای
مغناطیسی استفاده میکردند و آن عبارت از ارابهای بود که مجسمه کوچکی بر
آن قرار داشت که میتوانست در حول محور قائمی حرکت کند و در داخل آن،
آهنربایی تعبیه شده بود به نحوی که آدمک مزبور تحت تاثیر آن بطور خودکار
همواره متوجه سمت جنوب میشد.[3] طی
قرن پانزدهم، دریانوردان اروپایی سفرهای مخاطرهآمیزی را با هدف کشف
راهها و سرزمینهای جدید و انجام مبادلات بازرگانی وسیعتر آغاز کردند.
توسعه حملونقل دریایی به سمت چین و هند و برتریجویی بر تجار و بازرگانان
خاورمیانه از جمله اهداف آنان بود. در ادامه تعقیب چنین اهدافی قاره
آمریکا کشف شد. اروپاییان و در ابتدا پرتغالیها و اسپانیاییها آنرا در
اختیار گرفتند و ظرف پنجاه سال با غلبه برتمدن ‘اینکا’ در پرو فعلی و ‘ازتک
‘در مکزیک بطور کامل، صاحب یک سرزمین ثروتمند و غنی شدند. در این شرایط
آرام آرام تغییراتی در اوضاع طبقات اجتماعی پدیدار شد، بطوریکه احیای تجارت
و پیدایش شهرها را در پی داشت، کشاورزی رونق زیادی پیدا کرد و به حملونقل
محصولات کشاورزی (گندم، پارچه، ادویه، پنبه، ابریشم) جان تازه داد. تجارت
دریایی باعث رونق حملونقل دریایی و شهرهای بندری و ساحلی گردید. جنوا،
ونیز، مارسی، سواحل لومبارد، کرانههای دریای مانش، دریای مدیترانه و
بالتیک و رود راین در این شرایط توسعه گستردهای را شاهد بودند.[4]بند دوم: تاریخچه حملونقل دریایی ایران اسناد و مدارک تاریخی شایان توجهی که در طی دهههای اخیر به دست آمده است،[5]
بر این موضوع تاکید دارد که ایرانیان قبل از پیدایش خط، یعنی چندین هزار
سال قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) با دریانوردی آشنا و همچنین دارای ابتکارات و
ابداعاتی هم در زمینه دریانوردی بودهاند. افرادی همچون لردکرزن انگلیسی،[6] لرد
بلگریو و سرآرنولد ویلسن و ر.وادالا نایب کنسول فرانسه در بوشهر در کتابها
و خاطرات خود مدام سعی در خلافگویی در رابطه با دریانوردی ایرانیان کرده و
ابتکارات ایرانیان را به دیگران نسبت دادهاند. به نظر نگارنده، این امر
عجیبی نیست زیراکه انگلیسیها، فرانسویها و پرتغالیها اصولا در سرقت تاریخ
و تمدن و انتساب آن به دیگران و یا خود و همچنین استعمار و دروغ سابقه
درخشانی دارند. در
کنار تحریفگران تاریخ، اشخاص با وجدانی نیز وجود دارند که حقیقت را بر
روی کاغذ میآورند و در دسته نابودگران واقعیت قرار نمیگیرند، از جمله
پاول جلیناس[7] و روبرت شارف[8] که در کتاب تاریخ دنیا [9]یادآور میشوند :((داریوش
اول بزرگترین بحریه را که تا آن روز در جهان مانند نداشت، پدید آورد و
سازمان یاد شده به عهد خشایارشا گسترده و پهناور گردید و نیرویی شگرف
یافت)).همین دانشمندان مینویسند: ایرانیان
در دوران هخامنشی نخستین دریانوردانی بودند که در راه شناسانیدن زوایای
ناشناخته دنیا گام برداشته و در طریق ایجاد گذرگاههای دریایی، بیامان
کوشیدند و تسهیلات بایستهای را در راستای حملونقل دریایی فراهم آوردند.
برای مثال پیوستن دریای سرخ به دریای مدیترانه در عهد داریوش اول و ایجاد
پلهای جابهجا شونده و شناور به روی تنگه داردانل در عصر خشایارشا را
میتوان دلیل بارزی بر این مدعا دانست.همچنین بنا به نوشته هرودوت : ((
قسمت بیشتر قاره آسیا در عصر و زمان داریوش و به وسیله سیلاکس سردار و
دریاسالار وی کشف گردید و باید گفت که سیلاکس در سالهای 516 تا 512 پیش از
میلاد کار عظیمی را به انجام رسانده است)). جرج سارتن پس از نام بردن از
چهار دریانورد باستانی از جمله اسکولاکس(سیلاکس)، ساتاسپس(صد اسب) تحت
سرپرستی ایران و دو نفر دریانورد دیگر به اسم هانون و هیمیلکون از اهالی
قرطاجنه(کارتاژ) که متحد با ایران بر ضد یونان بهشمار میرفتند، در پایان
بحث دریانوردی هانون کارتاژی و مقایسه سفر او با ساتاسپس ایرانی مینویسد:[10]((
این دو دریانورد یا لااقل یکی از آن دو توانستهاند سواحل شمال غربی
آفریقا را بشناسند و برای پیبردن به اهمیت کاری که کردهاند، باید به خاطر
آورد که تا دو هزار سال پس از آن زمان هیچکس از حدودی که آن دو نفر
دریانورد باستانی به آنجا رسیده بودند، تجاوز نکرده است)).[11] نوشتهاند
خلیجپارس جایگاه بشر اولیه بوده است و انسانهای نخستین برای اولینبار در
این دریا به قایقرانی پرداختند و سپس هنر قایقسازی را همراه قایقهای خود
به آبراهها و دریاهای دیگر بردند. حاشیه ساحلی خلیجپارس و دریایعمان از
زمانهای بسیار دور محل سکونت طوایف مختلف و این دریا مسیر عبور و مرور
قایقها و کشتیهای قبایل و ملتهای مختلف آن روزگار بوده است. در طول تاریخ
گذشته سومریها، کلدانیها، آشوریها، ایلامیها و بابلیها در سرتاسر
دریایعمان، خلیجپارس و دریایسرخ به رفتوآمد و دریانوردی اشتغال داشتند.
علاوه بر آبهای اصلی کشور، رودخانهها و دریاچههای داخلی نیز محل عبور
شناورهای کوچک و بزرگ اعم از پارویی و بادبانی بودهاند و بیشترین کالاها و
مایحتاج ملل مختلف از این راه به بندرها و سواحل دور و نزدیک رسانیده
میشده است. کشف
مهرگلی شهر چغامیش بیانگر این مطلب است که ایران دارای قدیمیترین سند
دریانوردی جهان است و این مهر گلی که قدمت آن به شش هزار سال قبل از میلاد
میرسد، به وضوح نشان میدهد که ایرانیان پیش از اختراع خط به دریانوردی و
سفر در دریا پرداختند. مهمتر از همه اینکه ایرانیان قبل از اینکه به فکر
ایجاد روزی به نام روز دریانوردی باشند، روز دهم مرداد مصادف با روز اول
ماه اوت میلادی را روز دریانوردی خود قرار داده بودند.گفتار دوم: مفاهیم مرتبطدر این گفتار به معرفی مفاهیم مرتبط در حملونقل دریایی پرداخته میشود.بند اول : حملونقل ترابری یا حملونقل[12]،
انتقال کالا و انسان است ازجایی به جای دیگر. این واژه از پیشوند پارسی
ترا به معنی فراسو و واژه بری از فعل بردن ساخته شده است. پیشوند ترا [13]از
پیشوندهای کهن زبان پارسی است که در پارسی باستان نیز همینگونه کاربرد
داشته و هممعنی و همریشه با( ترنس ) در انگلیسی است. از دید واژگانی به
معنی بردن به آنسوی دیگر است. در یک ردهبندی کلی میتوان این رشته را به
سه بخش؛ زیرساخت، وسیله نقلیه و بهره برداری بخش نمود.بند دوم: تجارت [14]انتقال مالکیت کالا و خدمات از شخصی (اعم از حقیقی و حقوقی) در شبکهای به نام بازار.
دانلود فایل مبانی نظری حمل و نقل دریایی
دانلود مبانی نظری حمل و نقل دریایی,مبانی نظری حمل و نقل دریایی,دانلود مبانی نظری ,حمل و نقل دریایی,حمل و نقل, دریایی