مقاله بررسي زندگي واحوال رابعه عدويه (بانويي عارف در قرن دوم هجري)
مقاله بررسي زندگي واحوال رابعه عدويه (بانويي عارف در قرن دوم هجري) چکیدهحاصل این پژوهش، گشت و گذاری در بوستان ادب عرفانی است.و رهاورد آن آشنایی با صاحبدلی وارسته که ولای دوست یافته و از سر خواجگی کون و مکان بر خاسته و از هرآنچه غیر اوست سر بر تافته است.رابعه عدویه عارفة نامدار قرن دوم هجری است منابع نام پدرش را «اسمعیل» ذکر کرده اند.او یکی از سه عارفة نامدار بصره است.اوضاع سیاسی بصره در عهد وی مقارن با حکومت عباسیان بود.بصره در آن روزگار ،موقعیت تجاری ویژه ای داشت.رابعه در این شهر می زیست.وی به جهت مزیتی که در کسب کمالات انسانی و فضایل نفسانی داشته و عموم سالکان طریقت نیز برآن اذعان دارند،نسبت به بسیاری از مردان عارف در عصر خویش برتری یافته است.وی همواره به تهجّد و شب زنده داری می پرداخت. او مقامات عرفانی را از اولین مقام، مقام توبه تا تا آخرین مقام، مقام رضا طی کرد. اندیشة عرفانی وی در موضوع «محبت الهی» مشهور است.و اشعاری در این زمینه از او نقل شده است.«ابن عربی» حال و مقام وی را از مردان بالاتر می داند.«وحدت وجود » از دیگر اندیشه های عرفانی اوست. چراکه اصطلاح«فنا» از عرفای قرن دوم آغاز گردید.که در حقیقت بنیان این اندیشه بود.«حج» در نظر او با معنای حج در دیدگاه دیگران متفاوت است.او فقط به قصد دیدار روی دوست به حج می رود.زیرا به مرحله ای از سلوک معنوی رسیده است که وجودش جوهر الهی را متجلی می کند.او حالات عرفانی،چون خوف الهی،ذکر الهی و مشاهده را درک کرده است. رابعه در موضوع ازدواج، تجرد را بر تأهل برگزید. تا با به دست آوردن آزادی و استقلال،فرصت انجام اعمال طریقت را داشته باشد.در تاریخ تصوف افرادی هم نام و هم مسلک رابعه وجود دارند که در متون عرفانی ومنابع مختلف از آنان سخن رفته است.آشنایی با بسیاری از عرفای همعصر وی، کمک بسزایی در شناخت این بانوی عارف خواهد ،نمود.به طوری که در این تحقیق به شرح احوال گروه کثیری از ایشان پرداخته شده است.سخنان،اشعار، حکایات و کرامات بسیاری از رابعه نقل شده است. او فردی فاضل و خردمند بود.اغلب صاحب نظران در این مورد اتفاق نظر دارند و این نکته را در کتب خویش آورده اند.تاریخ درگذشت رابعه عدویه را به سال(۱۳۵ یا ۱۸۵ ه.ق) دانسته اند. آرامگاه وی در بصره بوده ،اما در تحولات این شهر به کلی ویران شده است.آشنایی با زندگانی و اندیشه های این بانوی پارسا ،می تواند سرمشق سالکان طریق عشق و معرفت الهی قرار گیرد وزنان عصر مارا از غفلت و بی خبری به کسب فضایل و کمالات معنوی رهنمون گردد.این پایان نامه ابتدا به بحث عرفان و تصوف و رابطۀ آن با اسلام میپردازد.سپس زندگی یکی از زنان عارف بصره،به نام«رابعه عدویّه»(متوفی ۱۸۵یا۱۳۵ه.ق)را مورد بررسی قرار می دهد.که با عبادات خویش و ورود به طریقت الهی به مقامات عارفان دست یافت. گویند،او اولین کسی است که معنی و مفهوم حقیقی «حبّ الهی»را در تصوف اسلامی وارد کرده است.«حج»در دیدگاه وی فقط به قصد دیدار روی دوست انجام می شود.او «حال مشاهده» را درک کرده است واز جمله زنانی است که تجرّد را بر تأهل برگزید تا با آزادی و استقلال خویش در طریق تصوف به بالاترین درجات نائل شود.وی با صوفیان نامدار همعصر خویش چون:معاذةعدویه،حسن بصری،سفیان ثوری و…معاشرت داشت. رابعه را صاحب کراماتی دانسته اندکه برخی در تذکرةالاولیا عطار آمده است. او زنی فاضل و خردمند بود،اشعار استواری به وی نسبت می دهند.مناجات وسخنان حکمت آمیز وی در کتب عرفانی نقل شده است.در برخی اشعار پارسی نیز از وی سخن رفته است.هدف این پایان نامه،تبیین افکار و ابعاد شخصیّتی«رابعه عدویّه»عارفۀ نامدار قرن دوم هجری می باشد که در طریق سیر و سلوک حق، معادن وجود خویش را کشف نموده و با نیروی عشق و ایمان وبا سلاح معرفت،به سیمرغ حقیقت دست یافته است.از آنجا که از شرح زندگانی وی ،اطلاع چندانی در دسترس نیست،ومسأله با وجود افرادی به همین نام در عصر وی وهمچنین به دلیل قلّت منابع و مآخذ،کاررا دشوار و تحقیق را محدود می گرداند.با این وجود، به قدر وسع و توان علمی سعی شده تا گامی در جهت معرفی این بانوی پارسا برداشته شود. روش پژوهش،به صورت تحقیق کتابخانه ای و فیش برداری از متون عرفانی است که در کتب متعدد، شرح حال و آراء و نکات برجستة زندگی وی مورد بررسی قرار گرفته است.واژه های کلیدی: عرفان،تصوف، رابعه عدویّه، اسلام،فهرست مطالبچکیده ۱پیشگفتار: ۳مقدمه: ۵فصل اول ۹کلیات طرح ۹۱-۱ بیان مسئله ۱۰۱-۲ اهمیت تحقیق ۱۰۱-۳ سؤال مورد تحقیق ۱۱۱-۴ زمینه تحقیق ۱۱۱-۵ تعریف واژگان ۱۱۱-۶- محدودیت ها و مشکلات تحقیق ۱۲۱-۷ پیشینة تحقیق ۱۲۱-۸ روش کار ۱۲فصل دوم ۱۳عرفان و تصوف ۱۳۲-۲ تصوف و منشأ آن ۱۶۲-۳ رابطه تصوف و اسلام ۱۸۲-۴ سیر تصوف در قرون و ادوار ۱۹۲-۵ تصوف عاشقانه و تصوف زاهدانه ۲۳۲-۶ تصوف و زنان صوفی ۲۵فصل سوم ۲۶رابعه عدویه ۲۶۳-۱ نام و کنیه ۲۸۳-۲ اوان زندگی رابعه ۳۰۳-۳ اوضاع سیاسی عصر رابعه ۳۳۳-۴ بصره در عهد رابعه ۳۵۳-۵ ورود رابعه به طریقت الهی ۳۹۳-۶ عبادات رابعه عدویه ۴۲فصل چهارم ۴۸مقامات عارفان ۴۸۴-۱ مقام اول: توبه ۵۱۴-۲ مقام ورع ۵۷۴-۳ مقام زهد ۵۸۴-۴ مقام فقر ۶۱۴-۵ مقام صبر ۶۴۴-۶ مقام توکل ۶۷۴-۷ مقام رضا ۷۲فصل پنجم ۷۷اندیشه های عرفانی رابعه عدویه ۷۷۵-۱ محبت الهی ۷۸۵-۲ رابعه و مقام محبت ۸۴۵-۳ وحدت وجود ۹۱۵-۴ ابن عربی ۹۴۵-۵ ابن عربی و وحدت وجود ۹۵۵-۶ رابعه عدویه و وحدت وجود ۹۶۵-۷ حج از دیدگاه عرفا ۹۸۵-۸ حج از دیدگاه رابعه ۱۰۰فصل ششم ۱۰۶حالات رابعه ۱۰۶۶-۱ رابعه وخوف الهی ۱۰۷۶-۲ رابعه و ذکرالهی ۱۰۹۶-۳ رابعه و حال مشاهده ۱۱۱فصل هفتم ۱۱۵ازدواج از دیدگاه رابعه ۱۱۵فصل هشتم ۱۲۲رابعه های تاریخ ۱۲۲۸-۱ رابعه شامیّه ۱۲۳۸-۲ رابعه بنت کعب ۱۲۵۸-۳ رابعه دختر شیخ ابوبکر بخاری ۱۳۰فصل نهم ۱۳۱معاشران رابعه ۱۳۱۹-۱ مردان صوفی ۱۳۲۹-۱-۱- حسن بصری ۱۳۲۹-۱-۲ مالک دینار ۱۳۴۹-۱-۳ سفیان ثوری ۱۳۵۹-۱-۴ ابراهیم ادهم ۱۳۷۹-۱-۵ شقیق بلخی ۱۳۹۹-۱-۶ ریاح عمرو قیسی ۱۴۱۹-۲ زنان صوفی ۱۴۲۹-۱-۱ مریم بصری ۱۴۲۹-۲-۲ عفیره عابده ۱۴۳۹-۲-۳ معاذه عدویه ۱۴۴۹-۲-۴ حیونه ۱۴۶۹-۲-۵ عبده بنت ابی شوال ۱۴۸فصل دهم ۱۵۰کرامات و خرق عادات ۱۵۰۱۰-۱ کرامات اولیا ۱۵۱۱۰-۲ کرامات رابعه ۱۵۴فصل یازدهم ۱۶۱فضایل رابعه عدویه ۱۶۱۱۱-۱ خردمندی رابعه ۱۶۲۱۱-۲ اشعار رابعه ۱۶۳۱۱-۳ مناجات رابعه ۱۶۹۱۱-۴ حکایت و سخنان رابعه ۱۷۱فصل دوازدهم ۱۸۳در گذشت رابعه عدویه ۱۸۳۱۲-۱ مرگ از دیدگاه عرفا ۱۸۴۱۲-۲ رحلت رابعه ۱۸۵۱۲-۳ تاریخ درگذشت رابعه ۱۸۶۱۲-۴ آرامگاه رابعه ۱۸۷۱۲-۵ خواب دیدن عرفا ۱۸۹فصل سیزدهم ۱۹۴رابعه د ر شعر پارسی ۱۹۴۱۳-۱ رابعه در اشعار فرید الدین عطار ۱۹۵۱۳-۲ رابعه در شعر خاقانی ۲۰۵۱۳-۳ رابعه در سخن مولانا ۲۰۷فصل چهاردهم ۲۰۸نتیجه گیری ۲۰۸فهرست مآخذ و منابع ۲۱۱فرهنگ ها و لغت نامه ها ۲۱۴فهرست منابع۱٫ ابن افلاکی ابن خلکان،ا. ش ،وفیات الاعیان،۱۳۶۴،چاپ دوم،قم،شذرات شریف الرضی.۲٫ جوزی،ج. ،صفة الصفوة،۱۹۹۲م،چاپ اول ، لبنان ،بیروت،دارالفکرلبنان.۳٫ ابن تغردی بردی،ج. یوسف،النجوم الزاهرة،۱۹۲۹م،ج اول،چاپ دارالمکتب المصریه.۴٫ ابن سینا،اشارات و تنبیهات،نگارش حسن ملکشاهی،۱۳۶۸،انتشارات سروش.۵٫ ابن عربی،م ،فتوحات المکیه،۱۳۲۹هق،چاپ بولاق مصر.۶٫ ابن عربی،م ،فتوحات مکیه،ترجمه محمد خواجوی،۱۳۸۱،چاپ اول،تهران،نشر مولی.۷٫ اصفهانی،ا. ن.حلیه الاولیاء،۱۹۶۷م،چاپ بیروت، دارالصادر.۸٫ . افلاک ،ش، مناقب العارفین،.تصحیح یازیجی،۱۳۶۳، چاپ دوم،تهران ،انتشارات دنیای کتاب.۹٫ الفاخوری،ح ،تاریخ فلسفه در جهان اسلامی،۱۳۷۷،چاپ دوم،انتشارات آموزش و پرورش.۱۰٫ انصاری، ع. منازل السایرین،شرح عبدالرزاق کاشانی،۱۳۷۱،تهران،انتشارات الزهراء.۱۱٫ بدوی،ع. شهیده عشق الهی،۱۳۶۷ ، چاپ اول،تهران ، انتشارات مولی.۱۲٫ جاحظ،ع. البیان والتبیین،۱۳۳۲ق، قاهره.۱۳٫ جامی، ع .اشعة اللمعات، به اهتمام حامد ربانی،۱۳۵۲،چاپ سوم،تهران، کتابخانه علمیه حامد.۱۴٫ جامی، ع. نفحات الانس فی حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی،۱۳۵۷،چاپ سوم،تهران، انتشارات اطلاعات.۱۵٫ حلبی،ع. ا. مبانی عرفان و احوال عارفان،۱۳۸۵،چاپ سوم، انتشارات اساطیر.۱۶٫ رازی،ن. مرصاد العباد،به اهتمام امین ریاحی،۱۳۵۲،چاپ دوم،انتشارات امیر کبیر.۱۷٫ رومی،ش. ا. دقایق الحقایق، به اهتمام سید محمد رضا جلالی،شیروانی،۱۳۵۴،چاپ اول ،نشر زوّار.۱۸٫ زبیدی،م. اتحاف السادة المتقین،۱۴۱۲ق،بیروت، انوارالیمینه.۱۹٫ زرین کوب،ع. ارزش میراث صوفیه،۱۳۷۳،چاپ هفتم،تهران،انتشارات امیرکبیر.۲۰٫ زرین کوب،ع، پله پله تا ملاقات خدا،۱۳۷۳،چاپ ششم،تهران،انتشارات علمی.۲۱٫ زمخشری ..م.ع. ربیع الابرار،۱۴۱۰ق،چاپ اول،قم، انتشارات الشریف الرضی.۲۲٫ زیدان، ج. تاریخ تمدن اسلام،ترجمه علی جواهر کلام،۱۳۵۲،تهران،نشر امیر کبیر.۲۳٫ ستاری،ج. عشق صوفیانه،۱۳۸۵،چاپ چهارم ، تهران، نشرمرکز.۲۴٫ سجادی، ض. دیوان خاقانی،۱۳۷۸،چاپ سوم، تهران، انتشارات زوّار.۲۵٫ سجادی،س.ج. ،شرح رسایل فارسی سهروردی،۱۳۷۶،چاپ اول،تهران،حوزه تبلیغات اسلامی.۲۶٫ سراج طوسی،ا.ن. اللّمع فی التصوف، ترجمه خیاطیان،۱۳۸۰،تهران، نشر فیض.۲۷٫ سراج قاری،ا.ح. مصارع العشاق،۱۸۸۳م،چاپ جوائب قسطنطنیه.مقدمه:منزلت و پایگاهی که اسلام و پیامبر گرامی آن محمد(ص) برای زنان قائل شدند، سبب شد که در همان دوران حیات رسول اکرم(ص) و حتی سالها پس از ایشان، زنان همچون مردان در عرصه های مختلف، حضوری شایسته داشته باشند. همسران و دختران نبی اکرم(ص) و صحابه گرانقدر ایشان در زمره پارساترین زنان بودند. گروهی از ایشان در عرصه های نبرد حضوری درخشان داشتند و عده ای در کلاسهای درس مشغول وعظ و تذکر بودند و شماری از آنان نیز از راویان حدیث بودند به گونه ای که از فصاحت و بلاغت آنان در اغلب کتب عرفانی سخن رفته است و نام ایشان در صدر این آثار متجلی است. از آن جمله: عبدالرحمن سلمی در «ذکر النسوة المتعبدات الصوفیات» و ابن جوزی در «صفه الصفوه» و عبدالرحمن جامی در «نفحات الانس» و بسیاری دیگر.زنان عارف و صوفی در میان مسلمانان از نخستین سالهای هجرت تاکنون، نقش بسزایی در پیشبرد نهضت تصوف و عرفان اسلامی داشته اند. آنان همچون مردان عصر خویش، به آموختن علم و معرفت پرداختند. عده ای در خدمت مشایخ صوفیه بودند و نزد ایشان تلمذ می کردند، گروهی در زمره عارفان شاعر بودند و گروهی به تدریس معارف دینی و وعظ اشتغال داشتند
دانلود فایل مقاله بررسي زندگي واحوال رابعه عدويه (بانويي عارف در قرن دوم هجري)
بررسي زندگي واحوال رابعه عدويه ,زندگي واحوال رابعه عدويه , رابعه عدويه ,بانويي عارف در قرن دوم هجري,بانويي عارف ,قرن دوم هجري,تحقیق,پایان نامه ,پروژه ,پژوهش, دانلود پژوهش و تحقیق ,دانلود جزوه,دانلود مقاله ,دانلود پایان نامه,دانلود پر,,,