واکاوي مفاهيم «مله» و «فلسفه» در تفکر فارابي

واکاوي مفاهيم «مله» و «فلسفه» در تفکر فارابي

بعد از آنکه فلسفه وارد جهان اسلام شد متفکران مسلمان در ارتباط بين فلسفه و دين مواضع مختلفي اتخاذ کردند. برخي فلسفه را ترک کرده و به تحقير آن پرداختند و برخي نيز فلسفه را بر دين ترجيح دادند. اما فيلسوفي مانند فارابي نظام فلسفي نويني را بنيان نهاد که در آن، بين فلسفه و دين جمع شده و تعارض ميان آنها مورد انکار قرار گرفت. او براي تبيين هر چه بهتر نسبت بين فلسفه و دين و هماهنگ سازي و جمع اين دو به واکاوي و تحليل دو مفهوم مله و فلسفه و تقدم و تاخر آنها پرداخت. از نظر فارابي مله و دين دو اسم مترادف اند و تفاوتي با هم ندارند. اما او تنها ملتي را بر حق و فاضله مي داند که رئيس آن و هر کس که تحت رياست اوست به دنبال سعادت قصوي بوده و مبتني بر فلسفه برهاني باشد. فارابي پس از واکاوي مفاهيم مله و فلسفه به اين نتيجه مي رسد که حقيقت ديني و حقيقت فلسفي با وجود اختلاف صوري، از لحاظ عيني، حقيقت واحدي هستند. اين عقيده او وفاق و هماهنگي ميان فلسفه و اصول و مباني اسلامي را ميسر ساخت. او بدون شک نخستين انديشمندي بود که بر اساس اين هماهنگي، فلسفه جديدي را بنياد نهاد و فلاسفه بعد از او خطوطي را که وي رسم کرده بود پي گيري کرده و طرح او را تکميل کردند.