تحقیق آب مجازی و تجارت آب مجازی
تجارت آب مجازی: ظرفیت‌ها و ملاحظاتتحقیقات انجام‌شده با کمک هونگ و
هوکسترا (2002) نشان می‌دهد که در سال‌های 1995تا۱۹۹۹ میزان میانگین
سالانۀ آب مجازیِ درحال جابه‌جایی، با کمک تجارت محصولات کشاورزی
695میلیارد مترمکعب بوده است [1].
کل آب مورد استفاده برای تولید این محصولات در کشورهای تولیدکننده،
5400میلیارد مترمکعب بوده است. این بدین معنی است که 13درصد از کل آب مصرفی
برای تولید محصولات به‌صورت مجازی وارد بازار تجارت شده است [1]. تحقیق دیگری با کمک چاپاگین و هوکسترا[1] نشان
می‌دهد که حجم آب مجازیِ درحال جابه‌جایی با کمک تجارت دام و فرآورده‌های
دامی برای دورۀ زمانی 1995تا۱۹۹۹، 245میلیارد مترمکعب بوده است [7].
اگر تجارت کالاهای کشاورزی را هم به این عدد اضافه کنیم، حجم آب مجازیِ
درحال جابه‌جایی با کمک تجارت در این سال‌ها، به 940میلیارد مترمکعب
می‌رسد. با درنظرگرفتن تجارت دام و محصولات آن، میتوان گفت که درمجموع
20درصد از آب مصرف‌شده برای تولید محصولات کشاورزی و دامی در جابه‌جایی
مجازی آب بین کشورها مشارکت داشته است [7].جدول زیر، میانگین سالانۀ حجم آب مجازی درحال جابه‌جایی در بازۀ زمانی 1997تا۲۰۰۱ را نشان می‌دهد.جدول1-3: میانگین سالانۀ حجم آب مجازی درحال جابه‌جایی در بازۀ زمانی 1997تا۲۰۰۱ به‌تفکیک محصولات. (منبع: [2])عنوانحجم(میلیارد مترمکعب در سال)درصدمحصولات کشاورزی98761دام و فرآورده‌های دامی27617محصولات صنعتی36222مجموع162510016درصد کلّ آب مصرف‌شده در جهانواژۀ
آب مجازی، آب، غذا و تجارت را به یکدیگر پیوند می‌دهد. این اعداد و ارقام
نیز به‌خوبی گواه این مطلب در مقیاس جهانی است. کشورهای واقع در مناطق
خشک ونیمه‌خشک می‌توانند با واردات کالاهای آب‌بر، نظیر مواد غذایی، آبی
را کهبرای تولید آن نیاز است، برای استفاده در سایر بخش‌ها حفظ کنند.
انتقال آبحقیقی در حجم زیاد و در فاصله‌های طولانی برای مشکلات انتقال و
هزینه‌هایزیاد آن، تقریباً غیرممکن به‌نظر می‌رسد. دراین‌حال تجارت مواد
غذایی باانتقال مجازی حجم عظیمی از آب می‌تواند همگون‌سازِ پخش ناهمگون
منابع آبباشد.بخش کشاورزی، به‌عنوان پرمصرف‌ترین بخش، در حدود 74درصد از منابع آب شیرین جهان را مصرف می‌کند [4].
برخی از کشورهای کم‌آب برای تأمین بخشی از این آب، با نادیده‌گرفتن
ظرفیت‌های طبیعی، آب‌های زیرزمینی را بیش از حد پمپاژ کرده و بیش از اندازه
آب دریا را نمک‌زدایی می‌کنند. نتایج نشان می‌دهد که تولید محصولات در
چنین وضعیتی، بیش از پنج برابر گران‌تر است [8].
کشورهای کم‌آب می‌توانند با دخالت‌دادن تجارت آب مجازی در سیاست‌های آبی،
علاوه‌بر اینکه میزان دسترسی خود را به منابع آب جهانی افزایش میدهند،
ازافزایش فشار بر منابع محدود خود نیز بکاهند. واردات مواد غذایی
به‌منظوراستفاده از منبع تجارت آب مجازی، بخش‌های اقتصادی و اجتماعی و
محیط‌زیست هرکشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و با امنیت غذایی و فرهنگ
کشور همبستگیمستقیم دارد. کشورهای کم‌آب می‌توانند با توجه به اوضاع و
ظرفیت‌ها ونیازهای داخلی و همچنین ملاحظات امنیت غذایی خود، نقطۀ
بهینه‌ای را برایمیزان واردات مواد غذایی به کشور بیابند.سالانه
به کانالی پر از آب نیاز است به عمق یک متر و عرض یک کیلومتر و طول هفت
میلیون کیلومتر، یعنی 180 برابر محیط کره زمین، تا روزانه 3000 کالری انرژی
را برای 1/6میلیارد نفر جمعیت کره زمین تولید کند[4]. در ارقام کوچک‌تر میتوان گفت به‌ازای تولید هر کالری، یک لیتر آب نیاز است [2]. درحالی‌که کرۀ زمین تا سال 2050 با ۲تا۳میلیارد نفر افزایش جمعیت مواجه خواهد بود [4].
تأمین آب و غذای این جمعیت از هم‌اکنون جای بحث است. بدون شک چالش‌های
پیشِ رو در مدیریت منابع آب با 25 سال پیش از این بسیار فرق کرده است و تا
25 سال آینده نیز وضعیت بسیار متفاوت خواهد بود [4].
پخش ناهمگون منابع آبی، تلاش کشورها برای تأمین امنیت غذایی ملت‌های خود،
نیاز به توسعۀ زیرساخت‌های آبی و کمبود منابع مالی در این زمینه، مسئلۀ
آببرای تولید غذا را به مسئله‌ای بین‌المللی تبدیل کرده است. مفهوم آب
مجازیدر دهۀ اخیر، به‌خوبی توانسته است بحث آب برای غذا را به‌گونه‌ای
شفاف وکمّی به‌تصویر بکشد. ظهور بحث آب مجازی، توجه مدیران منابع آب را
به‌سویشاه‌راه‌های عظیم آب مجازی جلب کرد که می‌توانند به کمک مسیرهای
انتقال آبحقیقی بیایند. درحالی‌که توسعۀ هدفمند تجارت آب مجازی توسعۀ
پایدار منابعآبی را نشانه رفته است، مشکلات اجتماعی و فرهنگی ناشی از
دگرگونی ساختار‌هاو مشکلات حکومتی و سیاسی که تأمین غذای برخی از کشورهای
واردکننده را بهچالش می‌کشد، مسئلۀ تجارت آب مجازی را به مسئله‌ای کلان و
پیچیده تبدیلمی‌کند. دراین‌خصوص به‌نظر می‌رسد چاره‌ای نیست مگر حل
آن‌ها در آینده‌اینزدیک.1-3: آب آبی[2] و آب سبز[3]در
چرخۀ هیدرولوژی، منابع آب به دو دستۀ آب آبی و آب سبز گروه‌بندی می‌شود.
آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی، آب آبی را تشکیل میدهند. به رطوبت خاک
درمناطق غیراشباع، آب سبز می‌گویند. منشأ آب آبی و آب سبز، بارندگی است.
آبباران بعد از نفوذ در خاک و قبل از اینکه به منطقۀ اشباع برسد، آب سبز
راتشکیل می‌دهد. آب‌های زیرزمینی (منطقۀ اشباع) و همچنین رواناب حاصل از
اینبارندگی که به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، پشت سدها و تالاب‌ها می‌پیوندد،
آبآبی را شامل می‌شوند. کشاورزی دیم در اصل از بخش آب سبز حاصل از
بارندگیتغذیه می‌کند؛ درحالی‌که کشاورزی آبی از آب آبی مهارشده‌ای سیراب
می‌شود کهبه زمین‌های کشاورزی هدایت می‌شود. با توجه به نقش این دو در
تولید موادغذایی میتوان گفت که منشأ آب مجازی، آب آبی و آب سبز است. بر
این اساسمی‌توان آب مجازی را به آب مجازی آبی و آب مجازی سبز گروه‌بندی
کرد [9].آب سبز برای نخستین‌بار با کمک فالِن‌مارک معرفی شد [10]،
تا بتوان با تفکیک آن از آب آبی، با گروه‌بندی مناسبی از منابع آب،
راحت‌تر آن را مدیریت کرد. همچنین با استفاده از این مفهوم نو میتوان از
نقش آب در تولید محصولات کشاورزی در مناطق نیمه‌خشک ارزیابی دقیق‌تری
به‌دست داد. درمقایسه‌با آب آبی، آب سبز ازنظر حجم ذخایر آب شیرین و مشارکت
در تولید مواد غذایی منبع بزرگ‌تری است. درواقع، 65درصد از نزولات آسمانی
به آب سبز و باقی به آب آبی تبدیل می‌شود [4]. همچنین در حدود 80درصد زمین‌های کشاورزی در جهان زیر کشت دیم هستند که 60درصد غذای مردم را تولید می‌کنند [9].
بهره‌برداری از آب آبی به‌دلیل نیاز به شبکه‌های انتقال و پخش آب، بسیار
گران‌تر از آب سبز است؛ اما همین قابلیت انتقال و پخش، مدیریت آن را
ساده‌تر کرده و گزینه‌های بهره‌برداری از آن را در بخش‌های کشاورزی و صنعتی
و خانگی افزایش داده است؛ درحالی‌که تنها راه بهره‌برداری از آب سبز
تولیدمحصولات دیم است. در سال‌های اخیر، با ظهور مفهوم آب مجازی و درک
نقشتجارت مواد غذایی در پخش منابع آب و شناسایی استعداد مناطق در تولید
محصولات با شاخص‌های کمّی جدید، مدیریت آب سبز آسان‌تر شده و به
بهره‌برداری بهینه از آن پافشاری می‌شود.[1]. Chapagain and Hoekstra[2] Blue Water[3] Green Waterفرمت ورد قابل ویرایشتعداد صفحات: 41مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتریهمراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متنمنابع فارسی کاملمنابع انگلیسی کاملما
در این بخش علاوه بر منابع مبانی نظری، منابع کلی دیگری رو برایتان در
نظرگرفتیم تا همواره در نوشتن پایان نامه از این منابع بهره مند گردید.
دانلود فایل تحقیق آب مجازی و تجارت آب مجازی
دانلود تحقیق آب مجازی و تجارت آب مجازی, ,تحقیق آب مجازی ,, تجارت آب مجازی, ,آب مجازی