مبانی نظری سرمایه اجتماعی و تصميم گيري استراتژيک

مبانی نظری سرمایه اجتماعی و تصميم گيري استراتژيک

مقدمهدر يک نظام اجتماعي، تقابل ميان کنش‌گران، پايه و اساس نظام به شمار مي‌رود. بر مبناي کنش‌هاي هدفمند، اين تقابل در راستاي تامين اهداف نهايي کنش‌گران است. تقابل درمبادلات دائمي کالا و خدمات بين افراد و گروهها در هر تشکل ساده‌اي از يک جامعه ديده مي‌شود و اين، جامعه را از يک طرف در توليد هنجارهاي مشترک، هويت مشترک، اعتماد و اطمينان و از طرف ديگر روابط اقتصادي قوي با يکديگر متحد مي‌سازد (اسوندسن[1]، 2000). منظور از سرمايه اجتماعي انسجام دروني فرهنگي و اجتماعي جامعه، هنجارها و ارزشهاي حاکم بر تعاملات فيمابين مردم و نهادهايي است که اين هنجارها و ارزشها در آن تعبيه مي‌شوند. سرمايه اجتماعي به منزله چسبي است که انسجام جوامع را تضمين مي‌کند و بدون آن هيچ رشد اقتصادي يا بهزيستي انساني ميسر نمي‌شود(فاين[2]، 2003).کلمن[3](1990) معتقد است سرمايه اجتماعي، به نوبه خود، هنگامي به وجود مي‌آيد که روابط ميان افراد به شيوه‌هايي دگرگون شود که کنش را تسهيل کند. مفهوم سرمايه اجتماعي بر منافع بالقوه پيوندهاي اجتماعي احاطه دارد (مگدول و بسل[4]، 2003). از ديدگاه کلمن، مفهوم سرمايه اجتماعي نشان‌دهنده آن است که چگونه ساختار اجتماعي يک گروه مي‌تواند به عنوان منبعي براي افراد آن گروه عمل نمايد. به ديگر سخن سرمايه اجتماعي عبارت است از ارزش آن جنبه از ساختار اجتماعي که به عنوان منبعي در اختيار اعضا قرار مي‌گيرد تا بتوانند به اهداف خود دست يابند. به عبارت ديگر، مفهوم سرمايه اجتماعي داراي دو جز مهم است: 1- سرمايه اجتماعي منابع جا گرفته در روابط اجتماعي را نسبت به روابط فردي نمايان مي‌کند. 2- دسترسي و استفاده از منابع موجود در اجتماع تنها با عضويت در شبکه‌هاي اجتماعي مذکو قابل کسب است. بنابراين سرمايه اجتماعي يک جايگاه مشترک براي اعضا و شبکه‌ها خلق مي‌کند تا با استفاده از اين سرمايه به سود و رفاه بالاتر رسند (سوي‌ميناندا[5]، 2007). به بيان کلي ادواردز[6](2004)، عقيده دارد که، سرمايه اجتماعي به ارزشها و هنجارهايي مربوط است که از پيوندها و روابط متقابل گروهي اجتماعي تفاهم شده مردم نشات گرفته و به نوبه خود پديدآورنده آن پيوندها و روابط نيز محسوب مي‌شود. 2-1-2 مفهوم سرمايه اجتماعيسرمايه اجتماعي با كار كردش تعريف مي شود. سرمايه اجتماعي شيئي واحد نيست ، بلكه انواع چيزهاي گوناگوني است كه دو ويژگي مشترك دارد : همه انها شامل جنبه اي از يك ساخت اجتماعي هستند واكنشهاي معين افرادي را كه در درون ساختار هستند تسهيل مي كنند. سرمايه اجتماعي ، مانند شكلهاي ديگر سرما به مولد است و دستيابي به هدف هاي معيني را كه در نبودن آن دست يافتني نخواهد بود امكان پذير مي سازد. (الواني – شيرواني – 1383 ،ص16)تئوري سرمايه اجتماعي، اشاره به منابعي دارد كه افراد به واسطه حضور و يا تعلقشان به يك گروه اجتماعي به آنها دسترسي مي يابد. اين گروه مي تواند به بزرگي ملت و يا به كوچكي خانواده باشد. منابع نيز مي توانند شامل چيزهايي مملوس همچون پول، مسكن، شغل، حمايت اجتماعي و يا امكانات غير مملوسي همچون اطلاعات مفيد، مشاوره فكري و آرامش روحي باشند. جامعه داري سرمايه اجتماعي زياد، جامعه اي است كه شبكه روابط وسيعتري داشته باشد و اين روابط از عمق صميميت و اعتماد قابل توجهي بر خودار بوده و افراد داراي ميزان قابل توجهي از سرمايه فيزيكي، انساني و يا فرهنگي باشند. مفهوم سرمايه اجتماعي ، اهميت اساسي شبكه هاي قوي، روابط مبتني بر اعتماد و همكاري را در اجتماعات آشكار مي سازد. سرمايه اجتماعي مجموعه از مفاهيمي مانند اعتماد، هنجارها و شبكه هاست كه موجب ايجاد ارتباط و مشاركت بهينه اعضاي يك اجتماع شده و در نهايت منافع متقابل آنان را تامين خواهد كرد. به عبارت ديگر سرمايه اجتماعي مجموعه اي از روابط فعال در بين افراد، اعتماد، فهم متقابل و ارزش ها و رفتارهاي مشترك است كه اعضاي شبكه ها و اجتماعات انساني را به هم پيوند مي دهد و همكاري بين آنها را امكان پذير مي سازد (مقيمي، 1386).سرمايه اجتماعي اهميت اساسي شبکه هاي قوي، روابط مبتني بر اعتماد و همکاري را در اجتماعات آشکار مي سازد.گوشال و ناهاپيت[7] سرمايه اجتماعي را به عنوان جمع منابع بالفعل و بالقوه موجود در درون، قابل دسترس از طريق، و ناشي شده از شبکه روابط يک فرد يا يک واحد اجتماعي تعريف مي کنند. (قليچ لي، مشبكي- 1385، ص 130) 2-1-3          اهميت سرمايه اجتماعي  در گذشته هاي نه چندان دور انواع سرمايه در متون اقتصادي تنها به سرمايه هاي فيزيکي و انساني محدود مي شد، اما در دهه هاي اخير سرمايه اجتماعي نيز در تحليل هاي اقتصادي گنجانده شد تا بدين وسيله نقص مدل هاي اقتصادي در توضيح پديده هايي چون رشد و توسعه اقتصادي کم رنگ تر گردد.«سرمايه اجتماعي را به سادگي مي توان به عنوان وجود مجموعه معيني از هنجارها يا ارزش هاي غيررسمي تعريف کرد که اعضاي گروهي که همکاري و تعاون ميانشان مجاز است، در آن سهيم هستند. مشارکت در ارزش ها و هنجارها به خودي خود باعث توليد سرمايه اجتماعي نمي گردد، چرا که اين ارزش ها ممکن است ارزش هاي منفي باشد.» (فوکوياما،1379 : 11 به نقل از نادمي، 1388) بانك جهاني نيز سرمايه اجتماعي را پديده اي مي داند كه حاصل تاثير نهادهاي اجتماعي، روابط انساني و هنجارها روي كميت و كيفيت تعاملات اجتماعي است و تجارب اين سازمان نشان داده است كه اين پديده تاثير قابل توجهي بر اقتصاد و توسعه كشورهاي مختلف دارد.  امروزه سرمايه اجتماعي، نقشي بسيار مهم تر از سرمايه فيزيكي و انساني در سازمان ها و جوامع ايفا مي كند و شبكه هاي روابط جمعي و گروهي، انسجام بخش ميان انسان ها، سازمان ها و انسان ها و سازمان ها با سازمان ها مي باشد. در غياب سرمايه اجتماعي، ساير سرمايه ها اثربخشي خود را از دست مي دهند و بدون سرمايه اجتماعي، پيمودن راه هاي توسعه و تكامل فرهنگي و اقتصادي، ناهموار و دشوار مي‌شوند (نادمي، 1388). 2-1-4 تعاريف سرمايه اجتماعيسرمايه اجتماعي واقعأ ايده نويي نيست، شرايطي که موجب شده اين مفهوم به گونه اي مطرح شود تا مردم به آن ها فکر کنند و اهميت و فايده آن را تشخيص دهند، نو است. سرمايه اجتماعي سازمان، به عنوان منبع ناشي از روابط اجتماعي درون سازمان تعريف مي شود که از طريق گرايش به هدف جمعي و اعتماد مشترک سطوح اعضا مشخص شده است. (فقيهي، فيضي- 1385، ص23 )دربررسي هاي و مطالعات در مورد سرمايه اجتماعي مي توان به سه گروه از افراد و نظريه پردازان برخورد کرد. گروه اول سرمايه اجتماعي را به مثابه منبعي که کارها را از طريق يک کنشگر مرکزي تسهيل مي کند، تأکيد دارد. از اين ديدگاه سرمايه اجتماعي مي تواند موفقيت هاي مختلف افراد و گروه ها را در يک هماورد رقابتي بيان کند. گروهي ديگر از تحقيقات سرمايه اجتماعي، آن را نتيجه ساختاري ارتباطي بين افراد و بين گروه ها در درون اجتماعات مي دانند که به اين اجتماعات انسجام بخشيده و از مزاياي ارتباطي بهره مند مي سازد. گروه سوم نگاه دو سويه متعادل نسبت به ابعاد داخلي و خارجي دارند. اين ديدگاه عمدتاً با نگرش سيستم هاي باز به شکل گيري سرمايه اجتماعي مي پردازد. (رحمان سرشت، 1382،ص 263)بورديو سرمايه اجتماعي را منبعي حقيقي يا مجازي به حساب مي آورد که فرد يا گروه به واسطه موقعيتش در يک شبکه ارتباطي که داراي روابط ديرينه و تا حدودي نهادي شده است، بدست مي آورد.از ديدگاه برت سرمايه اجتماعي عبارت از دوستان، همکاران و ارتباطات عمومي است که فرصت هاي لازم براي استفاده از سرمايه انساني و مالي را فراهم مي آورد.از ديدگاه پورتز سرمايه اجتماعي عبارت از توانايي کنشگران براي تأمين منافع خود از طريق عضويت در شبکه هاي اجتماعي است.از ديدگاه فوکوياما سرمايه اجتماعي، عبارت از توانايي افراد جهت همکاري با ديگران براي مقاصد مشترک در گروه ها و سازمان ها است. (رحمان سرشت، 1382،ص 265)سرمايه اجتماعي اهميت اساسي شبکه هاي قوي، روابط مبتني بر اعتماد و همکاري را در اجتماعات آشکار مي سازد (جاکوبز[8]، 1965).ازديدگاه سازماني گوشال و ناهاپيت سرمايه اجتماعي را به عنوان جمع منابع بالفعل و بالقوه موجود در درون، قابل دسترس از طريق و ناشي شده از شبکه روابط يک فرد يا يک واحد اجتماعي تعريف مي‌کنند (ناهاپيت و قوشال[9]، 1995). 2-1-5 سرمايه اجتماعي از ديدگاه ديگران2-1-5-1 سرمايه اجتماعي از ديدگاه پاتناممطالعه پاتنام به همراه دو همكار ايتاليايي‎اش در پي اصلاحاتي انجام شد كه حكومت مركزي ايتاليا جهت تمركززدايي و گسترش دمكراسي از طريق ايجاد حكومتهاي منطقه‎اي صورت داد. پاتنام پس از مدتي مطالعه اين سؤال را مطرح كرد كه با وجود سياست‎هاي مشخص و يكسان دولت مركزي چرا نهادهاي دموكراتيك در شمال ايتاليا كارآمدتر از جنوب عمل مي‎كنند به علاوه چه عاملي اختلاف رشد اقتصادي شمال و جنوب ايتاليا را توضيح مي‎دهد در شمال ايتاليا نهادهاي جمعي بهتر كار مي‎كردند، مردم بيشتر در انتخابات شركت مي‎كردند و عملكرد سازمانهاي اداري مطلوبتر بود در حالي كه در جنوب ادارات پاسخگوي شهروندان نبودند و شهروندان نيز به حكومت منطقه‎اي اعتمادي نداشتند. پاتنام براي مطالعه كاركرد سازمانهاي منطقه‎اي بعنوان متغير وابسته دو متغير مستقل يعني رشد اقتصادي و سرمايه اجتماعي را در نظر گرفت براي سنجش رشد اقتصادي از شاخص‎هاي اقتصادي مرسوم مانند ميزان باسوادي، ميزان اشتغال در بخش صنعت و غيره بهره جست و براي سنجش سرمايه اجتماعي از سه شاخص آگاهي، مشاركت و نهادهاي مدني استفاده نمود پاتنام در مطالعه خود به اين نتيجه رسيد كه شرايط اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي متفاوت اين دو بخش بويژه به لحاظ وجود سنت‎هاي مدني پايدار و همه‎گير در شمال ايتاليا افراد را در شبكه‎هاي روابط اجتماعي در قالب انجمن‎ها، باشگاه‌ها، احزاب و مانند آنها قرار مي‎دهد و همكاري ميان آنها را آسان مي‎كند.از نظر رابرت پاتنام منظور از سرمايه اجتماعي، وجوه گوناگون سازمان‎هاي اجتماعي نظير اعتماد، هنجار و شبكه‎هاست كه مي‎توانند با ايجاد و تسهيل امكانات هماهنگ، كارايي جامعه را بهتر كنند(تحقيقي، 1385). فرمت ورد قابل ویرایشتعداد صفحات: 43فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتریهمراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متنپیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلیمنابع فارسی کاملمنابع انگلیسی کامل