پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر (MDBQ)

پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر (MDBQ)

پرسشنامه رفتار رانندگي منچستر1 در سال ١٩٩٠ و در ساختمان روان شناسي دانشگاه منچستر، به وسيله ريسن و همكارانش تنظيم و تدوين شد. اينمقياس، در كشورهاي مختلفي مانند انگلستان، استراليا، چين و فنلاند اجرا واعتباريابي شده است و بر اين ايده اساسي قرار دارد كه خطاها و تخلفات،داراي علل روان شناختي و شيوه هاي اصلاح متفاوتي هستند و بايد بين آنهاتمايز قائل شد(به نقل از عریضی و حقایق، 1388).اينك پرسشنامه رفتار رانندگي منچستر به ابزاري رايج در اندازه گيري رفتارهاي رانندگي تبديل شده است (ديوي و همكاران، ٢٠٠٧). اين پرسشنامه شامل ٥٠ سؤال است كه در يك طيف ليكرتي ٠ تا ٥ درجه بندي مي شود(هرگز= ٠، به ندرت = ١، گاهگاهي = ٢، بيشتر اوقات= ٣، به طور مكرر = ٤ و هميشه = ٥). سؤالات در دو جنبه با يكديگر فرق دارند؛ يكي در نوع رفتار و ديگري در ميزان خطري كه آن رفتار براي ديگر رانندگان دارد. رفتار هاي ناهنجار شامل ٤ دسته بودند: خطاهاي سهوي، اشتباهات، تخلفات عمدي و تخلفات غيرعمدي.هر کدام از عامل های پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر ، از ماده های زير تشکیل شده اند:1- لغزش ها: سوالات 1-3-6-8-9-10-13-14-15-17-20-13-24-25-30-32-38-41-42-45 و 46 .2- تخلفات عمدی: سوالات 4-7-16-18-19-21-26-27-29-35-36-39-40-43-44-47 و 48.3- اشتباهات: سوالات 5-11-12-31-33-34-37-49 و 50 .4-تخلفات غیر عمدی: سوالات2 – 22 و 28. (عریضی و حقایق، 1388). همچنین لازم به ذکر است که مجموع نمرات ماده های 4 عامل خطاهاي سهوي، اشتباهات، تخلفات عمدي و تخلفات غيرعمديدر این پرسشنامه روی هم رفته یک نمره کلی را بدست می دهند که معرف رفتاررانندگی رانندگان می باشد. و هرچه نمره کلی رفتار رانندگی بالا باشد بیانکننده این موضوع است که راننده خطاها، اشتباهات و تخلفات بالایی را مرتکبشده است و زمانیکه نمره کلی رفتار رانندگی پایین باشد بیان کننده این مطلباست که راننده به مقررات احترام می گذارد و خطاها، اشتباهات و تخلفات کمتریرا مرتکب شده است.(سوالات تخلفات عمدی با تخلفات غیر عمدی قابل جمع بندی می باشد. زیرا سوالات تخلفات غیر عمدی به صورت معکوس نمره گذاری شده اند.)همچنين در مورد ميزان خطر اين رفتارها سه طبقه بندي وجود دارد: الف)رفتارهاي بدون احتمال خطر براي بقيه رانندگان جاده و فقط در حد ايجاد احساس عدم آرامش براي ديگران(احتمال خطر كم)، ب)رفتارهايي كه احتمال دارد براي ديگران ايجاد خطر كند(احتمال خطر متوسط) و ج ) رفتارهايي كه براي ديگر رانندگان حتمًا ايجاد خطر مي كنند(احتمال خطر زياد).  روایی و پایایی آزمون:الف) روایی: در پژوهش حاضر برای بررسی روایی این پرسشنامه از روایی محتوایی با رجوع و نظر خواهی از 10 نفر از اساتید استفاده شد که استفاده از این پرسشنامه مورد تایید و تاکید اساتید قرار گرفت که نشان از روایی بالای این پرسشنامه دارد.ب) پایایی: پاركر و ريسن1(1995) در بررسي پايايي بازآزمايي ٨٠ نفر راننده و در يك فاصله هفت هفته اي، ضرايب همبستگي 81/ 0 براي خطاها و 75/ 0 براي تخلفات را به دست آورده اند. همچنين وسترن و هيگني2(2000)، ضرايب همساني دروني 76/ 0 براي خطاها و  74/ 0   براي تخلفات را به دست آورده اند. اين نتايج با نتايج ساير پژوهش ها از جمله پژوهش هاي دابسون، براون و بال3(1998) و پاركر4 و همكاران(1999) همخواني دارد.در ایران نیز عریضی و حقایق(1388) طیپژوهشی به بررسی ويژگي هاي روان سنجي این پرسشنامه پرداختند که در مرحلهاول، به منظور بررسي پایایی سازه از ٢٩٣ راننده داراي گواهينامه پايه دومهمگاني خواسته شد كه پرسشنامه رفتار رانندگي را كامل كنند. ودر مرحله دوم، به منظور پايايي سنجي، نمونه مستقلي شامل ٤٠ نفر ازرانندگان با تجربه انتخاب و از آنها خواسته شد به سؤالات پرسشنامه پاسخدهند. نتایجنشان داد چهار عامل لغزش ها، اشتباهات، تخلفات عمدي و تخلفات سهوي، نتايجتحليل عامل اكتشافي  رانندگي را به وضوح از هم متمايز می کند و نتايج تحليلپايايي نشان دادند كه هر ٤ عامل اين مقياس از ضرايب همساني دروني زياديبرخوردارند. درمجموع پرسشنامه رفتار رانندگي به مثابه يك ابزار  پايا و روا مي تواند درپژوهش هاي رفتار رانندگي و بررسی میزان تخلفات رانندگی رانندگان مورداستفاده قرار گيرد. در پژوهش حاضر پایایی این آزمون با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 94/0  بدست آمد که نشان دهنده پایایی بالای آزمون می باشد. 1 -Manchester Driving Behavior Questionnaire1- Parker D, Reason2-Westerman SJ. Haigney3- Dobson A, Brown W, Ball4-Parker